Acceleration Readers segment the text into small units of meaning to facilitate the practice of comprehension. For more on this kind of pedagogical typography, see the Preface to the Acceleration Reader Series. When saved as a simple ascii text-file, this material can be broken into shorter files and conveniently used in the Windows freeware program Reading Acceleration Machine.
2.1 SENECA Lucilio Suo Salutem
Multum tibi esse animi scio;
nam etiam antequam instrueres te
praeceptis salutaribus
et dura vincentibus,
satis adversus fortunam
placebas tibi,
et multo magis postquam
cum illa
manum conseruisti
viresque expertus es tuas,
quae numquam certam dare fiduciam sui possunt
nisi cum multae difficultates
hinc et illinc apparuerunt,
aliquando vero
et propius accesserunt.
Sic verus ille animus
et in alienum non venturus arbitrium
probatur;
haec eius obrussa est.
Non potest athleta
magnos spiritus
ad certamen adferre
qui numquam suggillatus est:
ille
qui sanguinem suum vidit,
cuius dentes
crepuere sub pugno,
ille qui subplantatus
adversarium toto tulit corpore
nec proiecit animum proiectus,
qui quotiens cecidit
contumacior resurrexit,
cum magna spe
descendit ad pugnam.
Ergo,
ut similitudinem istam prosequar,
saepe iam fortuna
supra te fuit,
nec tamen tradidisti te,
sed subsiluisti
et acrior constitisti;
multum enim adicit sibi
virtus lacessita.
Tamen, si tibi videtur,
accipe a me auxilia
quibus munire te possis.
Plura sunt, Lucili,
quae nos terrent
quam quae premunt,
et saepius opinione quam re
laboramus.
Non loquor tecum
Stoica lingua,
sed hac summissiore;
nos enim dicimus
omnia ista
quae gemitus mugitusque exprimunt
levia esse et contemnenda.
Omittamus haec magna verba,
sed, di boni, vera:
illud tibi praecipio,
ne sis miser ante tempus,
cum illa
quae velut inminentia expavisti
fortasse nunquam ventura sint,
certe non venerint.
Quaedam ergo
nos magis torquent
quam debent,
quaedam ante torquent
quam debent,
quaedam torquent
cum omnino non debeant;
aut augemus dolorem
aut praecipimus
aut fingimus.
Primum illud,
quia res in controversia est
et litem contestatam habemus,
in praesentia differatur.
Quod ego leve dixero
tu gravissimum esse contendes;
scio alios inter flagella ridere,
alios gemere sub colapho.
Postea videbimus
utrum ista
suis viribus valeant
an inbecillitate nostra.
Illud praesta mihi,
ut,
quotiens circumsteterint
qui tibi te miserum esse persuadeant,
non quid audias
sed quid sentias
cogites,
et cum patientia tua
deliberes
ac te ipse interroges,
qui tua optime nosti:
'Quid est
quare isti me conplorent?
Quid est
quod trepident,
quod contagium quoque mei timeant,
quasi transilire calamitas possit?
Est aliquid istic mali,
an res ista
magis infamis est
quam mala?'
Ipse te interroga,
'numquid sine causa
crucior
et maereo
et quod non est
malum facio?'
'Quomodo' inquis,
'intellegam,
vana sint an vera
quibus angor?'
Accipe
huius rei regulam:
aut praesentibus torquemur
aut futuris
aut utrisque.
De praesentibus
facile iudicium est:
si corpus tuum
liberum et sanum est,
nec ullus ex iniuria dolor est,
videbimus
quid futurum sit:
hodie nihil negotii habet.
'At enim futurum est.'
Primum dispice
an certa argumenta sint venturi mali;
plerumque enim suspicionibus laboramus,
et inludit nobis
illa
quae conficere bellum solet
fama,
multo autem magis
singulos conficit.
Ita est, mi Lucili:
cito accedimus opinioni;
non coarguimus illa
quae nos in metum adducunt
nec excutimus,
sed trepidamus
et sic vertimus terga
quemadmodum illi
quos
pulvis,
motus fuga pecorum,
exuit castris
aut quos
aliqua fabula
sine auctore sparsa
conterruit.
Nescio quomodo magis
vana perturbant;
vera enim
modum suum habent:
quidquid ex incerto venit
coniecturae
et paventis animi licentiae
traditur.
Nulli itaque tam perniciosi,
tam inrevocabiles
quam lymphatici metus sunt.
Ceteri enim sine ratione,
hi sine mente sunt.
Inquiramus itaque
in rem diligenter.
Verisimile est
aliquid futurum mali:
non statim verum est.
Quam multa non expectata
venerunt!
quam multa expectata
nusquam conparuerunt!
etiam si futurum est,
quid iuvat
dolori suo occurrere?
Satis cito dolebis
cum venerit:
interim tibi meliora promitte.
Quid facies lucri?
tempus.
Multa intervenient
quibus vicinum periculum
vel prope admotum
aut subsistat
aut desinat
aut in alienum caput transeat:
incendium ad fugam patuit;
quosdam molliter
ruina deposuit;
aliquando gladius
ab ipsa cervice
revocatus est;
aliquis
carnifici suo
superstes fuit.
Habet
etiam mala fortuna
levitatem.
Fortasse erit,
fortasse non erit:
interim non est;
meliora propone.
Nonnumquam,
nullis apparentibus signis
quae mali aliquid praenuntient,
animus sibi falsas imagines fingit:
aut verbum aliquod dubiae significationis
detorquet in peius
aut maiorem sibi offensam
proponit alicuius
quam est,
et cogitat
non quam iratus ille sit,
sed quantum liceat irato.
Nulla autem causa vitae est,
nullus miseriarum modus,
si timetur
quantum potest.
Hic prudentia prosit,
hic robore animi
evidentem quoque metum
respue;
si minus,
vitio vitium repelle,
spe metum tempera.
Nihil tam certum est
ex his quae timentur
ut non certius sit
et formidata subsidere
et sperata decipere.
Ergo spem ac metum examina,
et quotiens incerta erunt omnia,
tibi fave:
crede quod mavis.
Si plures habebit sententias metus,
nihilominus in hanc partem
potius inclina
et perturbare te desine
ac subinde hoc in animo volve,
maiorem partem mortalium,
cum illi
nec sit quicquam mali
nec pro certo futurum sit,
aestuare ac discurrere.
Nemo enim resistit sibi,
cum coepit inpelli,
nec timorem suum
redigit ad verum;
nemo dicit
'vanus auctor est,
vanus est;
haec
aut finxit
aut credidit'.
Damus nos aurae ferendos;
expavescimus
dubia pro certis;
non servamus
modum rerum,
statim in timorem
venit scrupulus.
Pudet me ibi
sic tecum loqui
et tam lenibus te remediis focilare.
Alius dicat
'fortasse non veniet':
tu dic
'quid porro,
si veniet?
videbimus
uter vincat;
fortasse pro me venit,
et mors ista
vitam honestabit'.
Cicuta
magnum
Socratem
fecit.
Catoni gladium
adsertorem libertatis
extorque:
magnam partem detraxeris gloriae.
Nimium diu
te cohortor,
cum tibi
admonitione magis quam exhortatione
opus sit.
Non in diversum
te a natura tua ducimus:
natus es ad ista
quae dicimus;
eo magis
bonum tuum auge
et exorna.
Sed iam finem epistulae faciam,
si illi signum suum inpressero,
id est
aliquam magnificam vocem
perferendam ad te
mandavero.
"Inter cetera mala
hoc quoque habet stultitia:
semper incipit vivere."
Considera
quid vox ista significet,
Lucili virorum optime,
et intelleges
quam foeda sit
hominum levitas
cotidie nova vitae fundamenta ponentium,
novas spes etiam in exitu inchoantium.
Circumspice tecum
singulos:
occurrent tibi
senes
qui se
cum maxime
ad ambitionem,
ad peregrinationes,
ad negotiandum
parent.
Quid est autem turpius
quam senex
vivere incipiens?
Non adicerem
auctorem huic voci,
nisi esset secretior
nec inter vulgata Epicuri dicta,
quae mihi
et laudare et adoptare
permisi.
Vale.
2.2 SENECA Lucilio Suo Salutem
Fateor
insitam esse nobis
corporis nostri caritatem;
fateor
nos huius gerere tutelam.
Non nego indulgendum illi,
serviendum nego;
multis enim serviet
qui corpori servit,
qui pro illo nimium timet,
qui ad illud omnia refert.
Sic gerere nos debemus,
non tamquam propter corpus
vivere debeamus,
sed tamquam non possimus
sine corpore;
huius nos nimius amor
timoribus inquietat,
sollicitudinibus onerat,
contumeliis obicit;
honestum ei vile est
cui corpus nimis carum est.
Agatur eius diligentissime cura,
ita tamen ut,
cum exiget ratio,
cum dignitas,
cum fides,
mittendum in ignes sit.
Nihilominus
quantum possumus
evitemus incommoda quoque,
non tantum pericula,
et in tutum nos reducamus,
excogitantes subinde
quibus possint timenda depelli.
Quorum tria,
nisi fallor,
genera sunt:
timetur inopia,
timentur morbi,
timentur
quae per vim potentioris eveniunt.
Ex his omnibus
nihil nos magis concutit
quam quod ex aliena potentia inpendet;
magno enim strepitu et tumultu
venit.
Naturalia mala
quae rettuli,
inopia atque morbus,
silentio subeunt
nec oculis nec auribus quicquam terroris incutiunt:
ingens alterius mali pompa est;
ferrum circa se
et ignes habet
et catenas
et turbam ferarum
quam in viscera inmittat humana.
Cogita hoc loco
carcerem
et cruces et eculeos et uncum
et adactum per medium hominem
qui per os emergeret stipitem
et distracta in diversum actis curribus membra,
illam tunicam alimentis ignium et inlitam et textam,
et quidquid aliud
praeter haec commenta
saevitia est.
Non est itaque mirum,
si maximus huius rei timor
est cuius
et varietas magna
et apparatus terribilis est.
Nam quemadmodum plus agit tortor
quo plura instrumenta doloris exposuit
(specie enim vincuntur
qui patientiae restitissent),
ita ex iis
quae animos nostros subigunt et domant
plus proficiunt
quae habent
quod ostendant.
Illae pestes
non minus graves sunt
famem dico
et sitim
et praecordiorum suppurationes
et febrem viscera ipsa torrentem
sed latent,
nihil habent
quod intentent,
quod praeferant:
haec ut magna bella
aspectu paratuque vicerunt.
Demus itaque operam,
abstineamus offensis.
Interdum populus est
quem timere debeamus;
interdum,
si ea civitatis disciplina est
ut plurima per senatum transigantur,
gratiosi in eo viri;
interdum singuli
quibus potestas populi et in populum data est.
Hos omnes amicos habere
operosum est,
satis est
inimicos non habere.
Itaque sapiens
numquam potentium iras provocabit,
immo nec declinabit,
non aliter quam in navigando procellam.
Cum peteres Siciliam,
traiecisti fretum.
Temerarius gubernator
contempsit austri minas
(ille est enim
qui Siculum pelagus exasperet
et in vertices cogat);
non sinistrum petit litus
sed id a quo propior Charybdis maria convolvit.
At ille cautior
peritos locorum rogat
quis aestus sit,
quae signa dent nubes;
longe ab illa regione verticibus infami
cursum tenet.
Idem facit sapiens:
nocituram potentiam vitat,
hoc primum cavens,
ne vitare videatur;
pars enim securitatis
et in hoc est,
non ex professo eam petere,
quia
quae quis fugit
damnat.
Circumspiciendum ergo nobis est
quomodo
a vulgo tuti esse
possimus.
Primum nihil idem
concupiscamus:
rixa est inter competitores.
Deinde nihil habeamus
quod
cum magno emolumento insidiantis
eripi possit;
quam minimum sit in corpore tuo spoliorum.
Nemo
ad humanum sanguinem
propter ipsum venit,
aut admodum pauci;
plures conputant
quam oderunt.
Nudum
latro transmittit;
etiam in obsessa via
pauperi pax est.
Tria deinde
ex praecepto veteri
praestanda sunt
ut vitentur:
odium, invidia, contemptus.
Quomodo hoc fiat
sapientia sola monstrabit;
difficile enim temperamentum est,
verendumque
ne in contemptum
nos invidiae timor transferat,
ne dum calcare nolumus
videamur posse calcari.
Multis
timendi attulit causas
timeri posse.
Undique
nos reducamus:
non minus contemni quam suspici
nocet.
Ad philosophiam ergo
confugiendum est;
hae litterae,
non dico apud bonos
sed apud mediocriter malos
infularum loco sunt.
Nam forensis eloquentia
et quaecumque alia
populum movet
adversarios habet:
haec quieta
et sui negotii
contemni non potest,
cui ab omnibus artibus
etiam apud pessimos
honor est.
Numquam in tantum
convalescet nequitia,
numquam sic
contra virtutes coniurabitur,
ut non philosophiae nomen
venerabile et sacrum maneat.
Ceterum
philosophia ipsa
tranquille modesteque
tractanda est.
'Quid ergo?' inquis
'videtur tibi
M. Cato modeste philosophari,
qui bellum civile
sententia reprimit?
qui furentium principum armis
medius intervenit?
qui
aliis Pompeium offendentibus,
aliis Caesarem,
simul lacessit duos?'
Potest aliquis disputare
an illo tempore
capessenda fuerit sapienti res publica.
Quid tibi vis,
Marce Cato?
iam non agitur de libertate:
olim pessum data est.
Quaeritur
utrum Caesar an Pompeius
possideat rem publicam:
quid tibi cum ista contentione?
nullae partes tuae sunt.
Dominus eligitur:
quid tua,
uter vincat?
Potest melior vincere,
non potest
non peior esse
qui vicerit.
Ultimas partes attigi Catonis;
sed ne priores quidem anni fuerunt
qui sapientem
in illam rapinam rei publicae
admitterent.
Quid aliud quam vociferatus est Cato
et misit inritas voces,
cum modo
per populi levatus manus
et obrutus sputis
exportandus extra forum
traheretur,
modo
e senatu
in carcerem duceretur?
Sed postea videbimus
an sapienti
opera rei publicae danda sit:
interim
ad hos te Stoicos voco
qui a re publica exclusi
secesserunt
ad colendam vitam
et humano generi iura condenda
sine ulla potentioris offensa.
Non conturbabit sapiens
publicos mores
nec populum
in se
vitae novitate
convertet.
'Quid ergo?
Utique erit tutus
qui hoc propositum sequetur?'
Promittere tibi hoc
non magis possum
quam in homine temperanti
bonam valetudinem,
et tamen facit temperantia
bonam valetudinem.
Perit aliqua navis
in portu:
sed quid tu
accidere in medio mari
credis?
Quanto huic periculum paratius foret
multa agenti molientique,
cui ne otium quidem tutum est?
Pereunt aliquando
innocentes
(quis negat?),
nocentes
tamen saepius.
Ars ei constat
qui per ornamenta percussus est.
Denique
consilium rerum omnium
sapiens,
non exitum spectat.
Initia
in potestate nostra sunt,
de eventu
fortuna iudicat,
cui de me
sententiam non do.
'At aliquid vexationis adferet,
aliquid adversi.'
Non damnat latro
cum occidit.
Nunc ad cotidianam stipem
manum porrigis.
Aurea te stipe implebo,
et quia facta est auri mentio,
accipe quemadmodum
usus fructusque eius
tibi esse gratior possit.
"Is maxime divitiis fruitur
qui minime divitiis indiget."
"Ede" inquis, "auctorem."
Ut scias quam benigni simus,
propositum est
aliena laudare:
Epicuri est
aut Metrodori
aut alicuius
ex illa officina.
Et quid interest
quis dixerit?
omnibus dixit.
Qui eget divitiis
timet pro illis;
nemo autem
sollicito bono fruitur.
Adicere illis aliquid
studet;
dum de incremento cogitat,
oblitus est usus.
Rationes accipit,
forum conterit,
kalendarium versat:
fit ex domino procurator.
Vale.
2.3 SENECA Lucilio Suo Salutem
Mos antiquis fuit,
usque ad meam servatus aetatem,
primis epistulae verbis adicere
'si vales
bene est,
ego valeo'.
Recte nos dicimus
'si philosopharis,
bene est'.
Valere enim
hoc demum est.
Sine hoc
aeger est animus;
corpus quoque,
etiam si magnas habet vires,
non aliter quam
furiosi aut frenetici
validum est.
Ergo
hanc praecipue valetudinem
cura,
deinde
et illam secundam;
quae non magno tibi constabit,
si volueris bene valere.
Stulta est enim,
mi Lucili,
et minime conveniens litterato viro
occupatio exercendi lacertos
et dilatandi cervicem
ac latera firmandi;
cum tibi feliciter sagina cesserit
et tori creverint,
nec vires umquam opimi bovis
nec pondus
aequabis.
Adice nunc
quod maiore corporis sarcina
animus eliditur
et minus agilis est.
Itaque quantum potes
circumscribe corpus tuum
et animo locum laxa.
Multa sequuntur incommoda
huic deditos curae:
primum exercitationes,
quarum labor spiritum exhaurit
et
inhabilem intentioni ac studiis acrioribus
reddit;
deinde copiâ ciborum
subtilitas inpeditur.
Accedunt
pessimae notae mancipia
in magisterium recepta,
homines
inter oleum et vinum occupati,
quibus ad votum
dies actus est
si bene desudaverunt,
si in locum eius
quod effluxit
multum potionis
altius in ieiuno iturae
regesserunt.
Bibere et sudare
vita cardiaci est.
Sunt exercitationes
et faciles et breves,
quae corpus
et sine mora lassent
et tempori parcant,
cuius praecipua ratio habenda est:
cursus
et cum aliquo pondere
manus motae
et saltus
vel ille qui corpus in altum levat
vel ille qui in longum mittit
vel ille, ut ita dicam, saliaris
aut, ut contumeliosius dicam, fullonius:
quoius libet ex his
elige usum rudem, facilem.
Quidquid facies,
cito redi
a corpore ad animum;
illum
noctibus ac diebus
exerce.
Labore modico
alitur ille;
hanc exercitationem
non frigus,
non aestus inpediet,
ne senectus quidem.
Id bonum cura
quod vetustate fit melius.
Neque ego te iubeo
semper inminere
libro aut pugillaribus:
dandum est
aliquod intervallum animo,
ita tamen
ut non resolvatur,
sed remittatur.
Gestatio
et corpus concutit
et studio non officit:
possis legere,
possis dictare,
possis loqui,
possis audire,
quorum nihil
ne ambulatio quidem
vetat fieri.
Nec tu
intentionem vocis
contempseris,
quam veto te
per gradus et certos modos
extollere,
deinde deprimere.
Quid si velis deinde
quemadmodum ambules
discere?
Admitte istos
quos
nova artificia
docuit fames:
erit qui gradus tuos temperet
et buccas edentis observet
et in tantum procedat
in quantum
audaciam eius
patientia et credulitate
produxeris.
Quid ergo?
a clamore protinus
et a summa contentione
vox tua incipiet?
Usque eo naturale est
paulatim incitari
ut litigantes quoque
a sermone incipiant,
ad vociferationem transeant;
nemo
statim Quiritium fidem implorat.
Ergo utcumque tibi
impetus animi suaserit,
modo vehementius
fac vitiis convicium,
modo lentius,
prout vox
te quoque hortabitur
in id latus;
modesta,
cum recipies illam
revocarisque,
descendat,
non decidat;
media oris via abeat
nec indocto et rustico more
desaeviat.
Non enim id agimus
ut exerceatur vox,
sed ut exerceat.
Detraxi tibi
non pusillum negotii:
una mercedula
et unum graecum
ad haec beneficia accedet.
Ecce insigne praeceptum:
'stulta vita
ingrata est,
trepida;
tota
in futurum fertur'.
'Quis hoc' inquis, 'dicit?'
idem qui supra.
Quam tu
nunc vitam
dici existimas stultam?
Babae et Isionis?
Non ita est:
nostra dicitur,
quos
caeca cupiditas
in nocitura,
certe numquam satiatura
praecipitat,
quibus
si quid satis esse posset,
fuisset,
qui non cogitamus
quam iucundum sit nihil poscere,
quam magnificum sit plenum esse
nec ex fortuna pendere.
Subinde itaque, Lucili,
quam multa sis consecutus
recordare;
cum aspexeris
quot te antecedant,
cogita
quot sequantur.
Si vis gratus esse
adversus deos
et adversus vitam tuam,
cogita
quam multos antecesseris.
Quid tibi cum ceteris?
te ipse antecessisti.
Finem constitue
quem transire
ne possis quidem
si velis;
discedant aliquando
ista insidiosa bona
et sperantibus meliora
quam adsecutis.
Si quid in illis esset solidi,
aliquando et implerent:
nunc haurientium sitim concitant.
Mittantur
speciosi apparatus;
et quod futuri temporis
incerta sors volvit,
quare potius
a fortuna inpetrem
ut det,
quam
a me ne petam?
Quare autem petam?
oblitus fragilitatis humanae
congeram?
in quid laborem?
Ecce
hic dies
ultimus est;
ut non sit,
prope ab ultimo est.
Vale.
© 1999-2014 Claude Pavur
