< 5 >

81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100

81. After Joseph's death, the Israelites are persecuted.

Intereâ posterî Jacôbî,
seu Hebraeî,
numerô auctî sunt
mîrum in modum,
et eôrum multitûdô
crescêns in diês
metum incutiêbat Aegyptiîs.
Rêx novus soliô potîtus est,
quî Josêphum nôn vîderat,
nec merita ejus recordâbâtur.
Is igitur,
ut Hebraeôs opprimeret,
prîmum dûrîs illôs labôribus cônficiêbat:
deinde êdîxit etiam
ut parvulî eôrum recêns nâtî
in flûmen prôjicerentur.

82. The birth of Moses, in the year 1571 before J.C.

Mulier Hebraea
peperit fîlium,
quem quum vidêret elegantem,
voluit servâre.
Quârê abscondit eum
tribus mensibus:
sed quum nôn posset
eum diûtius occultâre,
sûmpsit fiscellam scirpeam,
quam linîvit
bitûmine ac pice.
Deinde posuit intus înfantulum,
et exposuit eum
inter arundinês rîpae flûminis.
Habêbat sêcum
ûnam comitem
sorôrem puerî,
quam jussit stâre procul,
ut êventum reî explôrâret.

83. The daughter of Pharaoh preserves the infant.

Mox fîlia Pharaônis
vênit ad flûmen;
ut ablueret corpus.
Prôspexit fiscellam
in arundinibus haerentem,
mîsitque illûc
ûnam ê famulâbus suîs.
Apertâ fiscellâ
cernêns parvulum vagientem,
miserita est illîus:
"Iste est," inquit,
"ûnus ex înfantibus Hebraeôrum."
Tunc soror puerî
accêdêns:
"Vîsne," ait,
"ut arcessam mulierem Hebraeam,
quae nutriat parvulum?"
et vocâvit mâtrem.
Cuî
fîlia Pharaônis
puerum alendum dedit,
prômissâ mercêde.
Itaque mâter nutrîvit puerum,
et adultum reddidit
fîliae Pharaônis,
quae illum adoptâvit
et nôminâvit Môsem,
id est,
servâtum ab aquîs.

84. Moses undertakes the deliverance of his people.

Môses jam senex,
jubente Deô,
adiit Pharaônem,
eîque praecêpit
nômine Deî,
ut dîmitteret Hebraeôs.
Rêx impius renuit
pârêre mandâtîs Deî.
Môses,
ut Pharaônis pertinâciam vinceret,
multa et stupenda êdidit prôdigia,
quae vocantur
plâgae Agyptî.
Quum nihilôminus Pharaô
in sententiâ perstâret,
Deus interfêcit
prîmôgenitum ejus fîlium
et omnês prîmôgenitôs Aegyptiôrum.
Tandem metû victus
rêx pâruit,
deditque Hebraeîs
discêdendî facultâtem.

85. The Hebrews go out of Egypt conducted by a pillar of fire.

Profectî sunt Hebraeî
ex Aegyptô
ad sexcenta millia virôrum
praeter parvulôs
et prômiscuum vulgus.
Illîs êgredientibus praeîbat
columna nûbis interdiû,
et columna ignis noctû,
quae esset dux viae;
nec unquam
per quadrâgintâ annôs
dêfuit illa columna.
Post paucôs diês,
multitûdô Hebraeôrum
pervênit ad lîtus mâris rubrî;
ibîque castra posuit.

86. Moses divides the waters of the sea.

Brevî
rêgem poenituit
quod tot millia hominum dîmîsisset;
et collectô ingentî exercitû,
eôs persecûtus est.
Hebraeî,
quum vîdissent
ex ûnâ parte
sê mârî interclûsôs esse,
ex alterâ parte
instâre Pharaônem
cum omnibus côpiîs,
magnô timôre
correptî sunt.
Tunc Deus Mosî,
"Prôtende," inquit,
"dexteram tuam in mâre,
et dîvide aquâs,
ut illae
Hebraeîs gradientibus
iter siccum praebeant."

87. The Hebrews pass the sea dry shod.

Fêcit Môses
quod jusserat Deus:
quum tenêret manum
extensam super mâre,
aquae dîvîsae sunt;
et intumescentês
hinc et inde pendêbant.
Flâvit etiam ventus vehemêns,
quô exsiccâtus est alveus.
Tunc Hebraeî ingressî sunt
in mâre siccum;
erat enim aqua
tanquam mûrus â
dextrâ eôrum
et laevâ.
Rêx quoque Aegyptius,
Hebraeôs gradientês însecûtus,
nôn dubitâvit
mâre, quâ patêbat, ingredî
cum ûniversô exercitû.

88. The Egyptians are swallowed up by the waves.

Quum Aegyptiî prôgrederentur
in mediô mârî,
Dominus subvertit
eôrum currûs,
et dêjêcit equitês.
Metû percussî
Aegyptiî coepêrunt fugere.
At Deus dîxit Mosî,
"Extende rûrsus
dextram in mâre,
ut aquae revertantur
in locum suum."
Pâruit Môses:
et statim aquae refluentês
obruêrunt Aegyptiôs,
et eôrum currûs et equitês.
Dêlêtus est ûniversus exercitus Pharaônis
in mediîs fluctibus;
nec ûnus quidem nuncius tantae clâdis superfuit.
Sîc Deus lîberâvit Hebraeôs
ab injustâ servitûte Aeyptiôrum.

89. God nourishes his people in the desert.

Hebraeî
trâjectô mârî rubrô,
diû peragrârunt vastam sôlitûdinem.
Dêerat pânis:
at Deus ipse eôs aluit;
ê caelô
per annôs quadrâgintâ
cecidit cibus,
quem appellâvêrunt manna.
Inerat huic cibô
gustus similae cum melle mixtae.
Interdum etiam dêfuit aqua:
at, jubente Deô,
Môses percutiêbat rûpem virgâ,
et continuô êrumpêbant
fontês aquae dulcis.

90. God publishes his law in the midst of thunders and lightnings, in the year 1491 before J.C.

Quînquâgêsimô diê,
postquam Hebraeî êgressî sunt
ex Aegyptô,
pervênêrunt ad montem Sinae.
Ibi Deus dedit eîs lêgem
cum apparâtû terrificô.
Coepêrunt exaudîrî tonitrua,
micâre fulgura,
nûbês dênsa
operiêbat montem,
et clangor bûccinae
vehementius perstrepêbat.
Stâbat populus
prae metû trepidus
ad râdîcês montis fûmantis.
Deus autem
in monte loquêbâtur
ê mediâ nûbe
inter fulgura et tonitrua.

91. The principal articles of the law.

Haec porrô sunt verba
quae prôtulit Deus:
Ego sum Dominus,
quî êdûxî vôs
ê servitûte Aegyptiôrum.
Nôn erunt vôbîs diî aliênî:
ego ûnus Deus,
et nôn est alius praeter mê.
Nôn ûsûrpâbitis
nômen Deî vestrî
temerê et sine causâ.
Sabbatô
nûllum opus faciêtis.
Colite patrem vestrum
et mâtrem vestram.
Nôn occidêtis.
Nôn adulterâbitis.
Nôn faciêtis fûrtum.
Nôn dîcêtis falsum testimônium
adversus proximum vestrum.
Nôn concupiscêtis
rem alterîus.

92. Construction of the tabernacle and the ark. Moses's death.

Môses,
â Deô monitus,
conficî jussit tabernâculum
ex pellibus et cortînîs pretiôsissimîs,
insuper arcam foederis
aurô pûrô vestîtam,
in quâ reposuit
tabulâs lêgis dîvînae.
Quum jam in cônspectû habêret
terram â Deô prômissam,
mortuus est
vir
sapientiâ et caeterîs virtûtibus plânê admîrâbilis.
Lûxit eum populus
diêbus trigintâ.
Successit in locum Mosis
Josue,
quem ipse prius dêsignâverat.

93. The Hebrews, under the conduct of Joshua, pass the Jordan dry-shod: in the year 1451 before J.C.

Ut Hebraeî
in terram prômissam introdûcerentur,
Jordânus erat trâjiciendus;
nec erat iîs
nâvium côpia,
nec vadum praebêbat amnis tunc
plênô alveô fluêns.
Deus vênit eîs auxiliô:
Josue jussit
praeferrî arcam foederis,
et populum sequî.
Appropinquante arcâ,
aquae,
quae supernê dêfluêbant,
stetêrunt înstâr mûrî:
quae autem infrâ dêscendêrunt
et alveum siccum relîquêrunt.

94. Joshua erects a monument.

Hebraeî incêdêbant
per ârentem alveum,
dônec rîpam oppositam attingerent.
Tum reversae sunt aquae
in locum pristînum.
Josue vêrô
duodecim lapidês
ê mediô amne sublâtôs
êrexit,
ut essent perenne reî monumentum.
Dîxit Hebraeîs,
"Sî quandô
vôs interrogâverint
fîliî vestrî
quôrsum spectat
ista lapidum congeriês,
respondêbitis:
'Siccô pede
trâjêcimus Jordânem istum;
idcircô positî sunt lapidês
ad sempiternam factî memoriam,
ut discant
quanta sit Deî potentia'. "

95. The walls of Jericho fall down of themselves.

Erat in hîs locîs
urbs
validissimîs mûrîs ac turribus mûnîta,
nômine Jerichô,
quae nec expugnârî,
nec obsidêrî facile
poterat.
Josue
dîvînô auxiliô frêtus,
nôn armîs aut vîribus,
urbem aggressus est.
Arcam circumferrî jussit
circâ mûrôs,
sacerdôtêsque antecêdere,
et tubâ canere.
Quum arca
septiês circumlâta fuisset,
mûrî et turrês
îllicô corruêrunt.
Urbs
capta et dîrepta est.

96. Joshua stops the sun.

Rêgês Chânaan,
conjunctîs vîribus,
prôgressî sunt adversus Hebraeôs.
At Deus dîxit Josue,
"Nê timeâs eôs;
tua erit victôria."
Josue igitur
magnô impetû
illôs adortus est;
quî
subitâ formîdine correptî
fûgêrunt.
Tunc in eôs cecidit
grandô lapidea,
et multôs interfêcit.
Quum autem diês
in vesperum inclînâret,
rê nondum cônfectâ,
Josue jussit sôlem cônsistere:
et vêrô stetit sôl,
et diem prôdûxit,
dônec dêlêtus fuisset
hostium exercitus.

97. He establishes the Hebrews in the land of promise, and dies.

Josue,
dêvictîs omnibus Palestînae populîs,
Hebraeôs
in sede dêstinâtâ collocâvit:
agrôs et oppida capta
singulîs tribubus dîvîsit,
et mortuus est.
Deinde summa potestâs
dêlâta est ad jûdicês,
inter quôs êminuêre
Gedeôn, Samsôn, et Samuel.
Varia deinceps fuit Hebraeôrum fortûna,
prô variîs eôrum môribus:
iî saepe in Deum peccâvêrunt:
tunc
dîvînô praesidiô dêstitûtî,
ab hostibus superâbantur:
quotiês ad Deum conversî,
ejus auxilium implôrâvêrunt,
plâcâtus
Deus eôs lîberâvit.

98. An Angel appears to Gideon, and sends him to deliver hîs people: in the year 1245 before J.C.

Hebraeî
â Madianitîs vexâtî
opem â Deô petiêrunt:
Deus
illôrum precês audîvit.
Angelus adstitit Gedeônî:
"Dominus têcum," inquit,
"vir fortissime."
Respondit Gedeôn,
"Sî Deus nôbîscum est,
cûr dûrâ premimur servitûte?"
Ait Angelus,
"Macte animô;
lîberâbis populum tuum
â servitûte Madianitiârum."
Nôlêbat prîmô Gedeôn
tantum onus suscipere,
sed duplicî mîrâculô cônfirmâtus,
nôn abnuit.

99. Gideon raises an army, and marches against the Midianites.

Gedeôn,
contractô exercitû,
profectus est
cum duôbus et trîgintâ millibus hominum,
et castra castrîs hostium contulit.
Erat porrô
înfînîta multitûdô
in exercitû Madianitârum;
nam cum iîs
rêx Amalecitârum
sê conjunxerat.
Tamen Deus dîxit Gedeônî,
"Nôn opus est tibî
tot millibus hominum:
dîmissîs caeterîs,
retinê tantum trecentôs virôs,
nê victôriam suae virtûtî tribuant,
nôn potentiae dîvînae."

100. Gideon fights, and gains the victory.

Gedeôn
trecentôs virôs
in três partês dîvîsit,
deditque illîs
tubâs et lagênâs testâceâs,
in quibus erant lampâdês accensae.
Hî,
mediâ nocte
ingressî castra hostium,
coepêrunt tubîs clangere,
et collîdere inter sê lâgênâs.
Madianitae,
audîtô tubârum sonitû
et vîsîs lampâdibus,
turbâtî sunt,
et turpî fugâ,
quô quisque potuit,
dîlapsî sunt.
Dênique gladiôs
in sê invicem convertêrunt,
et mûtuâ caede
sê trûcidârunt.
Gedeôn
hostium rêgês persecûtus est,
et comprehensôs
necî dedit.

< 5 >

81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 93 94 95 96 97 98 99 100