< 9 >

161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180

161. The unhappiness of Tobit and his wife.

Intereâ
Tobîas pater
erat animô anxiô et sollicitô,
quod suus fîlius
in redeundô tardior esset.
"Quârê
tandiû morâtur fîlius,"
inquiêbat maerêns.
"Forsitan Gabêlus
mortuus est,
et nêmô est
quî illî reddat istam pecûniam:
illum abesse â nôbîs
vehementer doleô."
Coepêruntque
ipse et uxor ejus
flêre.
Praesertim
lûctus mâtris
nûllô sôlâtiô
levârî poterat.
Haec
quotîdiê domô êgressa
circuîbat
viâs omnês,
quâ fîlium suum reditûrum esse
spêrâbat,
ut procul vidêret eum,
sî fierî posset,
venientem.

162. Tobias returns to his father.

Cônsûmptîs quîndecim diêbus
Raguel voluit Tobîam retinêre,
sed Tobîas, "Ôrô tê," ait,
"dîmitte mê quamprîmum.
Scîs enim
parentês meôs
nunc animô angî
meâ causâ."
Tandem
â socerô dîmissus
cum uxôre
ad patrem redîbat.
In itinere
dîxit illî Angelus,
"Statim ut domum ingressus fueris,
Deum adôrâ;
et complexus patrem
linî oculôs ejus
felle piscis,
quod servâstî;
tunc sânâbuntur
oculî ejus,
têque et caelum
pater laetus cônspiciet.

163. Arrival of Tobias.

Dum Tobîas
urbî appropinquâret,
mâter ejus,
ut solêbat,
in vertice montis sedêbat,
unde prospicere in longinquum posset;
vîdit illum procul venientem,
currênsque nûnciâvit
virô suô.
Tunc canis,
quî simul fuerat in viâ,
praecucurrit
et quâsî nuncius adveniêns
caudâ suâ
herô adûlâbâtur.
cônfestim
pater cônsûrgêns
coepit offendêns pedibus currere,
et datâ manû servô,
prôcessit obviam fîliô.
Osculâtus est eum,
coepêruntque ambô
prae gaudiô
lâcrimâs fundere.

164. The father recovers his sight.

Quum ambô
Deum adôravissent,
eîque grâtiâs êgissent,
cônsêdêrunt.
Deinde Tobîas
oculôs patris
linîvit
felle piscis:
et post dîmidiam fermê hôram
coepit albûgô,
quasî membrânâ ovî,
ex oculîs ejus
êgredî,
quam apprehensam fîlius extraxit:
atque ille
statim vîsum recêpit.
Tunc laetî omnês
collaudâbant Deum;
propinquî quoque Tobîae
convênêrunt
grâtulantês eî
omnia bona
quae Deus ille impertierat.

165. The angel Raphael discovers himself to Tobit.

Deinde Tobîas
narrâvit parentibus beneficia
quae accêperat
ab eô itineris duce,
quem hominem esse putâbat:
quârê obtulêrunt illî
dîmidiam partem pecûniae
quam attulerant.
Tunc ille dîxit eîs,
"Ego sum Raphael Angelus,
ûnus ê septem
quî adstâmus ante Deum:
mîsit mê Dominus
ut sânârem tê:
nunc tempus est
ut ad eum revertar
â quô missus sum.
Vôs autem
dêbitâs Deô grâtês
rependite."
Haec locûtus,
ab illôrum cônspectû
ablâtus est,
nec ultrâ compâruit.

166. The happy death of Tobit; his posterity.

Tobîas
postquam vîsum recêpisset,
vîxit
annîs duôbus et quadrâgintâ.
Înstante autem morte,
vocâtum fîlium monuit
ut semper in timôre Dominî persevêrâret.
Tum placidâ morte
quiêvit.
Mortuô patre,
Tobîas fîlius
perrêxit
ad socerum suum Raguelem,
illumque omnî officiô coluit.
Dênique
cum attigisset
novem et nônâgintâ annôs,
ipse
vîtâ excessit.
Omnês autem lîberî ejus et nepôtês
domesticam virtûtem
sunt imitâtî;
Deôque pariter et hominibus
grâtî et acceptî fuêrunt.

167. Abias and Asa kings of Judah.

Hâctenus ea
quae ad regnum Israêlîticum spectâbant
breviter attigî:
nunc revertor
ad rêgês Jûdae
â quibus dîgressus sum.
Roboâmô patrî successit Abîas,
quî três tantum annôs regnâvit,
soliumque relîquit Asa fîliô.
Asa Deô grâtus
ob pietâtem fuit,
quippe ârâs falsôrum nûminum evertit,
et impiôs
regnô suô expulit.
Quam ob causam
Deus illî
pâcem satis diûturnam
concessit.
Posteâ tamen
Asa bellum gessit
cum Israêlîtîs
dê quibus victîs
amplam praedam retulit.

168. Jehosaphat, king of Judah; in the year 919 before Jesus, Christ.

Mortuô patre,
Josaphatus regnâre coepit,
fuitque
religiôsus Deî cultor;
quâpropter
Deus
illum glôriâ et dîvitiîs auxit.
Josaphatus tamen
cum Achâbô
Israêlîtârum rêge impiô
amîcitiam junxit:
quae rês
illî
magnô damnô fuit:
nam conjunctîs côpiîs
pugnârunt
adversus rêgem Syriae.
In praeliô
Achâbus interfectus est;
parumque abfuit
quîn perîret et ipse Josaphatus,
nec sine auxiliô dîvînô
incolumis êvâsit.
Inde documentum
capere dêbêmus
quam perîculosa sit
improbrôrum societâs.

169. Joram and Ochozias kings of Judah.

Josaphatô patrî successit Jorâmus,
quî
â paternâ pietâte
dêgenerâvit,
namque Athaliam
impiî Achâbî fîliam
dûxit uxôrem,
fuitque socerô
quam patrî similior.
Gravî morbô,
quem Deus immîserat,
cônsûmptus est.
Post hunc
Ochosîâs fîlius
regnum adeptus est,
nec diû tenuit;
nam pessimae mâtris exemplô
ad vitia impulsus
miserê interiit.

170. Death of Athalia; reign of Joash; in the year 883 before Jesus Christ.

Mortuô Ochosîâ,
mâter ejus
stirpem rêgiam
interêmit,
et regnum occupâvit.
Ûnus tantum Ochosîae fîlius
nômine Jôas
prômiscuae caedî
êreptus fuit,
et in templô
cum nûtrîce
occultâtus.
Hunc
Joiadas Pontifex
in templô clanculum aluit,
atque êdûcâvit.
Post annôs ferê octô
puerum rêgium
centuriônibus et plebî côram prôdûxit,
occîsâque Athaliâ
in regnum restituit.

171. The change of Joash, his crimes, and his death.

Joâs,
quamdiû cônsiliîs Joiadae ûsus est,
observantissimus fuit dîvînî cultûs,
magnîs sûmptibus
templum exornâvit.
Sed Joiadâ mortuô,
aulicôrum adûlatiône corruptus
ad vitia dêflexit,
vêramque religiônem dêseruit.
Immemor beneficiî
â Joiada acceptî,
fîlium illîus
sapienter admonentem
lapidibus obruî jussit.
Ipse
paulô post
â suîs
in lectulô necâtus,
sepultûrâ rêgiâ caruit.

172. Amasias, king of Judah.

Joae morte
regnum
ad Amasiam fîlium
dêvênit;
is
Idumaeam adortus est
cum ingentibus côpiîs,
quâs magnô sûmptû collêgerat:
sed â Prophêtâ
admonitus est
ut magis dîvînô auxiliô
quam mîlitum multitûdinî
confîderet.
Itaque
dismissâ mîlitum parte,
parvâ manû
cum hoste cônflîxit,
et însignem victôriam reportâvit.
Deinde,
êlâtus victôriâ,
Deum dêseruit;
et â rêge Samariae,
quem temerê lacessîverat,
âmissô exercitû,
captus est.

173. Osias and Joatham, kings of Judah.

Osias
Amasiae fîlius et successor
fuit.
Philistaeôs,
Deô favente,
domuit,
Arabês dêvicit.
Posteâ
animum ejus
invâsit superbia;
mûnus sacerdôtum
sibî arrogâvit:
thûs
Deô
ausus est offerre
quod sôlîs sacerdôtibus
fâs erat;
quumque
â Pontifice admonitus
nôn pâruisset,
turpî morbô,
quem lepram vocant,
correptus est.
Quârê
procûrâtiônem regnî
coactus est
relinquere Joathae fîliô,
quî rêctê imperium administrâvit.

174. Achas, king of Judah.

Achas Joathae fîlius
in Deum impius fuit,
Nûmida gentium coluit.
Rêgis exemplum
brevî secûta est
ipsa cîvitâs.
Quam ob causam
Deô invîsus,
magnam clâdem
ab Samariâ et Syriae rêgibus
accêpit;
nec illum
calamitâs
ad meliôrem mentem revocâvit.
Nôn eum puduit
ab Assyriîs
auxilium petere,
aurumque et argentum
â templô ablâtum
illôrum rêgî
dônô mittere:
vênit rêx Assyriôrum,
et prîmum quidem
hostês ejus
quî sê advocâverat
prôflîgâvit,
sed deinde
ipsîus etiam regnum
vastâvit.

175. Reign of Ezechîas, his piety.

Ezechias
singulârî pietâte
flôruit:
statim ut regnô potîtus est,
populum et sacerdôtês cohortâtus,
urbem
â paternîs superstitiônibus
expiâvit,
templum ornâvit;
caeremôniâs,
quâ jamprîdem omissae fuerant,
restituit.
Nec minor eî fuit
in bellô gerendô virtûs
quam in religiône tuenda pietâs:
Philistaeôs
multîs praeliîs
côntudit.
Jûdaeôsque
â tribûtîs,
quae pendêbant Assyriîs,
lîberâvit.

176. His disorder and remarkable cure.

Iîsdem temporibus
Ezechîas
in gravem morbum incidit:
quumque Isaîas Prophêta
illî dênûnciasset vîtae fînem adesse,
Deum
rêx
cum lâcrimîs orâvit
nê sibî vîtam adimeret.
Precibus ejus et lâcrimîs môtus
Deus,
quîndecim annôrum ûsûram
illî concessit;
atque ad faciendam fidem,
sôlis umbra,
rêge ita postulante,
per decem lîneâs
regressa est
in ejus hôrologiô.
Tertiô post diê,
Ezechîâs sânâtus
templum adiit.

177. The king of Assyria besieges Jerusalem, which God delivers by a miracle, in the year 710 before Jesus Christ.

Rêx Assyriôrum
bellum Ezechîae intulit:
Hierosolymam
obsidiône cinxit,
minitâns urbis excidium,
nisi cîvês
mâtûrâ dêditiône
sibî cônsulerent.
In hôc statû rêrum
Ezechîam cônfirmâvit Isaîas,
pollicitus
dîvînum auxilium
nôn dêfutûrum,
brevîque obsidiônem
solûtum îrî.
Et vêrô
nocte sequentî
Angelus Deî
centum octôgintâ quînque hostium millia lêthô dedit.
Rêx Assyriôrum
trepidus
in patriam fûgit,
ibîque paulô post
â fîliîs
occîsus est.

178. Death of king Ezechias.

Ezechîas,
tantô perîculô lîberâtus,
in summâ pâce
relîquum vîtae tempus êgit:
omnia illî fêlîciter cêdêbant,
quia illî Deus favêbat:
ipse
tot beneficiîs dîvînîs obligâtus
in eâdem cônstanter pietâte mansit:
omnem suam spem
in Deî auxiliô posuit;
iîs rebus
quae Deô placêbant
animum semper intendit.
Regnâvit
annôs novem et vîgintî,
quibus exactîs,
placidâ morte dêcessit.
Populus eum lûxit,
et corpus ejus
inter sepulcra avôrum regum
locô êditiôre
collocâtum est.

179. The crimes of Manasses, his imprisonment, his penitence.

Ezechîa successit Manasses,
patris religiôsî fîlius impius.
Is,
relictô vêrî Deî cultû,
falsa nûmina adôrâvit.
Ad impietâtem
accessit crûdêlitâs;
quum enim Isaîas prophêta
îram dîvînam illî dênûnciâsset,
rêx
furôre percitus
prophêtam
serrâ ligneâ secârî jussit.
Necem servî suî
brevî ultus est Deus:
Manassês
ab Assyriîs
victus captusque est,
et in vincula cônjectus.
Ibî calamitâte êdoctus,
scelerum veniam
suppliciter â Deô petiit
et impetrâvit:
in regnum restitûtus,
Deum piê coluit.

180. King Amon; his speedy death; the piety of his son Jossia.

Amon,
Manassis fîlius,
paternam impietâtem
imitâtus est,
nôn vêrô paenitentiam.
Nôn ultrâ biennium
regnâvit,
et â suîs
domî interfectus est.
Cuî successit Josiâs,
vir sanctus et religiôsus:
is
â puerô
virtûtî dêditus,
populum
ad lêgitimum cultum revocâvit.
At illum deinde
incônsîderâta fidûcia perdidit;
nam contrâ Egyptiôs
exercitum dûxit,
admonitusque â Deô
ut praeliô abstinêret,
nihilô minus
aciê dîmicâvit.
Itaque,
rê male gestâ,
vulnus accêpit,
et paucîs post diebus
mortuus est.

< 9 >

161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 173 174 175 176 177 178 179 180