translated by
Alfred Thomas Barton
XLI
Quod tua libertas in furtis audet amorum
Dum tibi ab immemori pectore labor ego,
Convenit hoc isti bene formae, convenit annis,
Teque feres quoquo sollicitabit amor.
Mitis es ingenii facilisque petentibus, ore
Egregio ac cupidis dignior inde peti;
Sique petit virgo, quis eam non rupe creatus
Deseret austere reicietve preces?
Hei mihi, sed velles tu nostrae parcere, velles
Aetati ac formae ponere frena tuae
Abripiunt studiis nam te ferventibus illo
Qua duplicem nequeas non violare fidem;
Virginis, illam ad te si traxeris ore, tuamque
Ipsius, idcirco si mihi falsus eris.
XLII
Tu quod habes illam, fuerit carissima quamvis
Et mihi, non omnis fit meus inde dolor;
Flendum habeo potius quod te tenet illa, medullam
Cordis eo tactam volnere sentit amor.
Vos tamen, o cupidi, purgem : tu diligis illam
Et mihi dilectam quatenus esse vides;
Illaque me iuvit, specie crudelis, amico
Ipsa meo ob causam morigerata meam.
Quidquid in illo igitur perdam, tamen invenit illa,
Illaque si falsa est, ille lucratus erit.
At sese inveniunt ambo, careoque duobus,
Et mihi certe illi consuluere bono;
Sed laetum, meus est idem mihi, iunctus in unum;
Illaque me solum,—credere fas sit—amat.
XLIII
Est oculis visus in me vis optima clausis,
Namque die observant respiciuntque nihil;
Verum ubi dormivi, te clare deinde tuentur,
Perque diem caeci perbene nocte vident.
At tua si noctis tenebras illuminat umbra,
Quantum, o, laetifices clarior ipse diem!
Eniteas quanto tu lumine, cuius imago
Tenuis ad occlusas est ita clara genas!
O iucundum oculis, inquam, super omnia nostris
Te luce in viridi cernere posse palam,
Qui super obscuros orbes somnoque gravatos
Forma nites tenuis, forma venusta tamen.
Clara dies, dum te videam, densissima nox est,
Noxque dies, ubi te sistit ob ora sopor.
XLIV
Tarda caro si mens esset distantia terris
Invida nullum ad te detinuisset iter;
Finibus e longis spatiorum ignarus adessem
Continuo, stares quo mihi cunque loco.
Intererat nihili si pes insisteret oram
Quae foret extremo dissociata situ;
Nam maria et terras ea transsilit, acta volando
Tam rapide ut secum quo velit ire putat.
Sed crucior quod mens non sum, longissima saltu
Millia te versus quae superare queat;
Me grave onus tardat liquidi crassique, coactum
Temporis ignavas, hei mihi, flere moras.
Nam lacrimas tantum mihi rerum sufficit illud
Par grave, fortunae tristis utrimque notam.
XLV
Altera bina in me levis aura et purior aether,
Te prope sunt, quoquo me rapit hora loci.
Hic animam signat, spes illa, et adesse videntur
Absentes, tanta mobilitate meant.
Nam quotiens ad te par hoc animosius ivit
Significaturum quae pia mandat amor,
Vita mea, ex istis retinens elementa quaternis
Bina modo, ad mortem paene redacta dolet.
Dum cito legatis a te revolantibus illis
Vita recomposita est, ut fuit ante, mihi.
Nam citius dicto revolarunt, deque salute
Certa tua docti me quoque certa docent.
Laetor in auditis, nec longum gratia durat,
Namque remitto ambos et redit ille dolor.
XLVI
In me lis oculo cum pectore saevit, in utro
Copia picturae debeat esse tuae.
Volt oculus nam pectus ab omni iure videndi
Claudere; volt oculo demere pectus idem.
Te positum in sese pectus docet esse, nec unquam
Lucentes oculos hunc penetrasse locum.
Alter it infitias ea dici vera, tuamque
Effigiem in sese semper inesse docet.
Arbitrium in litis coguntur conscia veri
Sensa, cliens cordis contiguumque genus.
Lite perorata decernunt illa decere
Quas oculum partes, quas mage pectus amans:
Nempe ut in externis oculus regat, intima vero
Qua pietas habitet pectoris esse volunt.
XLVII
Sic oculus panxit cum pectore foedus, et ambo
Obsequia alternant officiique vices.
Sic quotiens oculus desiderat ora videre
Vera tua, et lacrima pectus inundat amor,
Protinus ille famem restinguit imagine pita,
Ac iubet ad falsas pectus adesse dapes.
Vtitur hospitio tum pectoris, eius amori,
Eius imaginibus se sociare libet.
Sic sive a tabula, seu cordis imagine factum
Credimus, hinc absens tu mihi semper ades.
Nam mea sensa extra nullus tibi, care, recessus
Linquitur, adsum illis, semper et illa tibi.
Sensaque paullisper si languent, pectus in omnes
Delicias oculo visa tabella ciet.
XLVIII
Quo studio excedens abdebam frivola rerum
Omnia post firmas quantulacunque seras,
Integra ut illa meos asservarentur in usus,
Fidaque rimantem falleret arca manum!
Tu mihi, gemma omnis prae quo sordere videtur,
Solamen solitum tu mihi, iamque dolor,
Vnus amicorum carissimus, unaque cura,
Desereris, cuivis praeda relicta malo.
Te loculis condo in nullis, nisi septa tenere
Mollia te possint pectoris ipsa mei;
Qua quotiens non es, fingo te credulus esse,
Ac venias liber, liber et inde migres.
Ac tamen ex illo ne tu rapiare verendum est;
Talibus in spoliis non bene firma fides.
XLIX
Illud ego in tempus, si quando venerit illud,
Durior in vitiis cum videare meis,
Ac tibi amicitiae ratio sit ducta severe
Admonitis uso consiliisque senum;
Cum me praetereas ore ignorantis, easque
Vix oculos tollens, sidera bina, tuos;
Atque amor, affectu quantum mutatus ab illo!
Incipiat multum de gravitate loqui;
Illud ego in tempus iam munimenta paravi
Tuta, nihil fassus me meruisse boni.
Attollensque manum me contra dicta tuebor
Omnia quae possint ius stabilire tuurn.
lure quidem multo miserum me linquere possis,
Quem nequeo causam dicere cur quis amet.
L
Quam gravis ire viam pergo, cum finis eundi
Tantopere optatus tristius illud habet,
Vt requies noturna mihi decantet in aure
A caro tot habes millia mensa tuo.'
Vector equus mecum hac oppressus mole dolorum
Repit iners, in me tale gravatus onus;
Ceu sciat instintu naturae, nil mihi velox
Esse volenti, a te dum properamus iter.
Sanguineum calcar porro non urget euntem
Quo subita interdum confodit ira cutem;
Ille gravi gemitu respondet, acerbius istud
Auribus his lateri quam mea plaga fuit.
Cum gemitu pecudis quoniam cura illa recursat,
Porro tristitiam, laeta iacere retro.
LI
Sed pietate mea sic excusata caballi
Segnitia est, a te cum mihi tardat iter;
Hinc, ubi tu restas, quo praeceps auferor? inquam,
Dum redeam, alatis non eget usus equis.
Quid tamen, o, veniae tandem miser ille merebit,
Cum rapidi nihilum non videatur iners?
Vtar enim calcare procellis vefus in ipsis,
Vixque habeat motum praepetis ala mihi.
His desideriis nil respondebit equinum,
Ardor at ipse unus quem pius excit amor;
Hinniet hic, non lenta pecus, certaminis igne,
Illa sed hoc veniae pro pietate feret;
Libera eat, quoniam sic a te segnis abibat,
Et pedibus versum te mihi cursus erit.
LII
En ego sum diti similis, qui possit adire
Clavis ope abstrusas, si videatur, opes;
Quas tamen ille hora non contemplabitur omni,
Ne perdant aciem gaudia rara suam.
Relligio est festis longi sollemnibus anni
Maxima, quod redeunt rarius illa tamen;
Stant intervallis, ut cnagni quaeque ruboris
Gemma, vel egregius torquis in orbe lapis.
Te retinens tempus quasi cista est, arcave, dicam,
Talis, ubi possit vestis honesta tegi,
Omnium ut horarum sit felicissima demum
Vna, diu inclusus cui reseretur honos.
Tu potius felix, virtutem propter amicis,
Absens seu praesens, spesve decusve tuis.
LIII
Qua tu materie, quo demum corpore constas
Vnus, at innumeris cin tus imaginibus?
Dum species aliis una est, sua cuique figurae,
Reddere tu cunctas, una figura, potes.
Enumera veneres in Adonide, pictaque prave
Quamlibet effigies os habet illa tuum.
Pinge Helenen, eiusque genis offunde venustum
Omne, sub Argivo tu novus ore venis.
Si loquimur de vere aut ubere divitis anni,
Purpureus veris fit tuus iste color;
Illa tui nobis generosi cordis imago est,
Teque refert species optima quaeque rei.
Sed tua dum pars fit quacunque est gratia formae,
Te penes est unum pectoris ista fides.
LIV
O quam forma solet formosior illa videri
Cui decus accessit quod dabit una fides!
Forma rosae pulchra est, at pulchrior esse putatur
Aura quod in medio vivit odora sinu.
Flosculus in pratis tanto splendore rubescit
Quantus odoriferis est color ille rosis;
Pensilis in spina simili, lascivit ut illae
Cum Zephyri timidas elicit aura comas.
Sed, species tantum, spretus floretque caditque,
Labitur, at nemo tollere curat humo;
Non ea fit natura rosis, dulcissimus unus
Nascitur ex illis cum moriuntur odor.
Sic tibi, dulce caput, dum formae gloria marcet,
Stat fidei testis pagina nostra tuae.
LV
Marmora non poterunt regumve aurata sepulcra
Durando numeros exsuperasse meos;
Clarior et multo tu praefulgebis in illis
Quam lapide in putri pulvereoque situ.
Cum statuas fera bella ruent, interque tumultus
Marmoribus structum discutietur opus,
Nec Martis gladius nec belli concita flamma
Hoc monumentum uret discutietve tui.
Prodieris superans oblivia mortis iniqua
Ipse, tuis fuerit laudibus usque locus;
Vltima posteritas oculos nam figet in illis
Hunc habitura orbem donec in igne cadet.
Iudicii sic ad tempus quando ipse resurges,
Vivis in hoc, et te perlegit omnis amans.
LVI
Collige, dulcis amor, renovatum collige robur,
Nec minus esse acer tu videare gula.
Nam gula quantumvis hodie satietur edendo,
Institerit certe cras renovata fames.
Tu quoque idem facias; hodie si clausa tenebis
Lumina deliciis exsatiata suis,
Lumina cras aperi, nec amoris spiritus ille
Langueat aeterno victus inersque situ.
Sit tibi discidium hoc ut binos inter amantes
Pontus, ubi immissis litora findit aquis.
Quoque die adveniunt oras, visuque beantur
Si modo longinquus dispiciatur amor.
Vel sit hiems oppleta gelu, ter amabilis aestas
Cum fuerit Zephyris, terque morata, suis.
LVII
Me tibi subiectum, quidni delectet adesse
Horis arbitrii temporibusque tui?
Donec enim tu me posces, nullum utile tempus
Est mihi, nulla meum cura requirit opus.
Taedia vix ausim longa increpitare diei,
Respiciens horas dum mihi, care, redis;
Noluerim valde sit visa absentia tristis,
Cum mihi digrediens dixeris ore 'vale.'
Noluerim et curis illud dubitare malignis
Quone loco degas, quid meditere rei;
Me teneam, ut servus, sensu defixus in uno,
Quam facias hilares quos apud esse velis.
Credula res amor est, et quae tua cunque fuere
Acta, voluntatem consulit ille boni.
LVIII
Me tibi qui domuit deus hoc avertat, ut ausim
Vlla voluptatis tempora nosse tuae;
Vtve petat servus causas rescire morandi,
Otia qui iustum est opperiatur heri.
O potius patiar quodcunque absentia mandat,
Quae tibi libertas, si mihi carcer, erit;
Sim patiens mitisque animi toleransque morarum,
Coniciens in te crimina nulla mali.
Sis ubi vis, id iuris habes ut tempora rebus
Partiri possis, quae quibus ipse velis;
Arbitrio blandire tuo, fas esse fatemur
Vt tibi condones dum facis omne nefas.
Exspectare meum est, o perquam triste, nec ullis
Irasci imperiis, sint pia necne, tuis.
LIX
Si novitas nulla est, hodiernaque cuncta fuere,
Vt misere vatum fallitur omne genus;
Qui studio ingenti certant nova gignere versu
Atque, nefas! aliis ante creata creant!
O utinam solis quingentos ante meatus
Historiae penetret dispiciatque fides,
Teque mihi antiquo monstret sub imagine libro
Qua fuerit primis mens imitata notis;
Rescierim quid sit de te mirata vetustas
Tot decora in formam consociante tuam;
An melior sit nostra dies an vicerit illa,
An referant rerum cursus et orbis idem.
O certe a priscis immensam saepe poetis
Materies laudem non ita digna tulit.
LX
Vt pelagi fluctus lapidosa ad litora currunt
Ad finem properant tempora nostra suum;
Excipit hora horas, undam premit unda priorem,
Contendunt omnes ulteriora sequi.
Natus in immensas sol ingens luminis oras
Inde suum repit, dum sit adultus, iter;
Verum ibi defectus oppugnant eius honorem,
In donoque suo temporis ira furit.
Scit vegetum iuveni florem corrumpere tempus,
Fronte in virginea tempus arare notas;
Tempus edit rari quidquid natura creavit,
Statque nihil quod non denique falce metat.
Sed versu hoc tua laus venturum stabit in aevum,
In te saevierit quamlibet illa manus.
LXI
Anne tuo iussu tua visa ipsius imago
Me prohibet lassas claudere nocte genas?
Quo vaga forma meos ita visus ludere possit
Siccine somnorum est discutienda quies?
An tuus est animus, quem tu, mea facta notatum,
Tam procul a membris huc volitare velis?
Nequitias lentasve in me, reor, inspicit horas,
Is tibi curarum nam solet ire tenor.
Haud ita, quidquid amor magnus valet, omne valere
Non datur; ut vigilem me meus urget amor.
Qui mihi sic noctu somnos interficit, ille est,
Vt pro te partis excubitoris agam.
Excubiis nec desum; alibi vigil ipse teneris
Me sine, dans aliis te propiore frui.
LXII
Me mea mirari noxa est dominata perinde
Menti, oculo, membris omnibus una meis.
Et dubito capiat numquid medicaminis illa,
Sic mihi radices cordis in ima tulit.
Nulla alibi voltus par gratia, nulla figura
Iustior, affirmo, nullaque tanta fides.
Quae merita in me sunt ita metior, omnibus omnes
Vt meritis unum me superare putem.
Verum ubi me speculum mihi detegit, ora perusta
Solibus, antiquis dedecorata notis,
Haud ea miratum, sed eis contraria cunctis
Me video; iste sui turpe fuisset amor.
Te—sumus unus—ea signabam laude, meumque
Pingebam senium flore, venuste, tuo.
LXIII
Ante, mei similis, iaceat quam noster amicus,
Fractus ab iniusta temporis ipse manu;
Aut vegetus sit sanguis ab insidiantibus horis
Haustus, et insculptis frons ea plena notis;
Hoc ubi nondum illo progressum mane iuventae
Noctis in abruptum protinus unde cadat,
Regiave haec species vanescere coeperit omnis,
Aut evanuerit, veris et eius opes;
Illud ego in tempus iam munimenta cruentas
Falciferi ad furias firma futura paro;
Ne faciem humanis hanc cordibus exsecet unquam,
E vita fuerit cum mihi raptus amor.
Nigris forma notis ea iam mandetur, ibique
Vivat in aeternis versibus ille virens.
LXIV
Cum video antiqui quondam decora aurea saecli
Omnia damnosis eruta temporibus,
Eversasque solo turris, aeternaque ferri
Robora mortali subdita saevitiae;
Cum video fluctus partem violenter avaros
Demere harenoso litoris imperio,
Et terram liquidas invadere rursus in undas.
Partaque pro demptis, proque ope pauperiem;
Cum sic ire vices video per mutua rerum,
Factumque e solidis molibus exitium;
Me quoque tanta ruina monet, quandoque futurum
Vt dirimat nostram tempus amicitiam.
O dolor exanimans, o et deflendus, habere
Id cui praemetuas tu tamen interitum!
LXV
Sique aeris, lapidis, terrae, vastique profundi
Robora sic letum lugubre cuncta domet,
Gratia quid formae ad tantas contenderit iras,
Vix superans propriis viribus illa rosam?
Mellifer aestatis num spiritus arma dierum
Expugnatorum perniciosa feret,
Si non indomitae rupes, non ferrea claustra
Stent valida, at longus subruat omne dies?
O meditanti atrox! ubi tempus tuta malignum
Optima naturae gemma latere queat?
Quisve manu rapidam conatur sistere pestem,
Ac formae spoliis abstinuisse iubet?
Nemo, nisi hoc mirum valeat, meus ille videndus
Perpetuo in nigris aurea forma notis.
LXVI
Mortem aveo fessus multis ego, nempe videndo
Virtutem genitam pauperiore loco;
Quidquid egens et inops, nitido spetabile cultu,
Pollutamque pii pectoris esse fidem;
Omnibus indignos auri fulgore nitentes,
Tum sua virginibus nomina laesa probris;
Improba vel santis obiecta, valentiaque arma
Claudorum auspiciis debilitata ducum;
Imperio siluisse artes; notumque medentes
Inter, ab inscitis scita solere regi;
Simplicibus verisque affigi nomen ineptis,
Postque malum victrix optima capta trahi;
His ego defessus cunctis abscedere vellem,
Ni mihi sic esset destituendus amor.
LXVII
Et scelerum haec inter contagia vivat, habendus
In lenociniis, proh pudor, ille mali?
Impietas lucretur enim sibi commoda multa,
Eniteatque, eius scilicet ipsa comes.
Illius et faciem fucusne fefellerit arte,
Exanime a vivo surpueritque decus?
Cur adeo quaeratur enim minus ore venustis
Falsa rosa, est illi dum rosa vera genis?
Quid tenet in vivis illum? quasi viribus haustis
Natura, ad venas orba rubore, iacet.
Illius auxiliis ea pendet tota, trahensque
Gloriam ab innumeris vivit ab eius ope.
Hinc ea servat eum; quam dives talibus esset
Ante malos hodie testificata dies.
LXVIII
Ille diem voltu revocat cum vixit obîtque
Mortali species, ut sua cuique rosae;
Gessit ubi nemo fictae simulamina formae,
Falsa super vivas ausa sedere genas;
Aurea caesaries necdum, ius triste sepulcri,
Erasa exanimis frontibus ulla fuit;
In capite alterius traheretur ut altera vita,
Vivaque defunctae vellere compta foret.
En pictura viris antiquae sancta diei,
Pura sine ornatu, candida, tota sui;
Non aliunde virens effloruit illius aestas,
Non veterum exuviis enitet ille novus;
Quem natura tuens falsae docet artis amantes
Quid fuerit priscis forma decora viris.
LXIX
Quae videt in te volgus egent nullius, eisque
Fingere mens nihilum pulchrius ulla potest.
Haec tibi per cunctas concessa est gloria linguas,
Dictaque verum intra, laudat ut hostis homo.
Externam speciem sic laus externa coronat;
Haec tamen ora ipsis dissona multa crepant;
Quodque dabant laudis conturbant omne, videndo
Vlterius quam se fert oculata fides.
Sitne tibi inquirunt animi par candor, et illud
Noscitur ex actis coniciturve tuis;
Blandaque dum facies illis, mens invida secum
Foetorem lolii flos,' ait, 'iste refert.'
At lolium si flos oleat, causam esse putarim
Hanc ego: communi creverat ille loco.
LXX
Non quia culparis meruisse videbere, livor
Egregium telo destinat omne suo.
Gloria pulchrorum est suspectos esse malignis,
In liquido cornix aethere multa volat.
Sis bonus, eniteat tua quoque in crimine virtus
Clarior, ex ipso tempore nacta fidem.
Primitiae florum mordaci a peste petuntur,
At tua dedecoris pura iuventa nitet.
Insidias iuveni structas aut effugis omnis
Integer, aut victor, si peterere malo.
Laus datur, at linguas frenat non illa malignas,
Haec tibi in aeternum libera pestis aget.
Si speciem obtegeret nullam tibi livida fama,
Tu regeres unus pectora cuncta virum.
LXXI
Flere mihi nolis quando, dilecte, supremum
Raucus campanae planxerit ille sonus,
Nuntius ille sonus fugisse haec tristia vitae
Me semel, ac vermes inter habere locum.
Quin etiam releges si forte haec verba, recuses
Quaenam ea panxisset vel meminisse manus;
Tantus amor meus est ut labi malit ab isto
Pectore, quam memorem te doluisse mei.
O, inquam, versum hunc si tum fortasse videbis
Quando ego communi pulvere mixtus ero,
Nomen rite meum labris committere noli;
Fac potius mecum sit tumulatus amor.
Ne sapiens possit causam scrutatus habere
Ludibrio lacrimas ob mea fata tuas.
LXXII
O grave ne quondam ducas recitasse petenti
Quid meritum in me sit post mea fata coli;
Post mea fata meum, care, obliviscere nomen,
Nil habeas in me namque docere boni.
Ni pietas ausit mendacia fingere quaedam
Plus mihi pro meritis auxiliata meis,
Possit ut id laudis cumulari in morte peremptum
Quod nequeat vivo reddere vera fides.
O tua ne pietas fallax habeatur in isto,
Optima quod de me, ficta sed illa, canas,
Fac tumulatum una mihi sit cum corpore nomen,
Neve superfuerit tantus utrique rubor.
Nam rubor est mihimet nihilo dignanda creanti,
Ac pariter tibi sit, si leviora colas.
LXXIII
In me, care, potes velut anni noscere tempus
Lutea cum pendens arbore rara coma est,
Vel potius cum nulla, at frigore nuda tremiscunt
Bracchia, nuper avis templa canora sono.
Tale meae videas lumen pallere diei
Pallet ad occiduas vespere quale plagas;
Quod nox furva brevi totum, mors altera, tollit
Omniaque obsignans inde secuta quies.
Dispicias in me tantum vitale caloris
In cinere est quantum relliquiisque foci,
Qua rubet exiguo languescens igne favilla
Ab nutrimentis interitura suis.
Illa vides, et amas auctis affectibus omne
Vnde recedendum post breve tempus erit.
LXXIV
At sis contentus, cum vis horrenda, vadari
Nescia, me saeva prenderit illa manu,
Nonnihil in versu hoc linquam vitale, quod una
Cum numeris habeas usque, meique memor.
Tuque recensebis simul his unum illud, amice,
Quod tibi devovi seposuique sacrum;
Fas cinis ad cinerem redeat, set spiritus ipse
Est tuus, interior pars meliorque mei.
Inde puta ereptum vitae modo vile putamen,
Cum mihi mortale hoc, vermibus esca, cadit;
Id cadit ignavus potuit quod vincere culter,
Tam miserae nolis tu meminisse rei.
Eius enim valuit modo quod vitale latebat
Intus, in his autem versibus illud habes.
LXXV
Sensibus omne meis illud, carissime, praestas
Pabula quod pecori, gratus et imber humo;
Teque super mecum certamina tanta peregi
Quanta habet aggestas inter avarus opes;
Qui modo laetus eis inhiat, modo respicit aevum
Mente rapax, an se despoliare paret.
Sic mihi iam praestat solo tecum esse, measque
Deinde voluptates quemque videre virum.
Nunc oculos implere tua dulcedine possum,
Tum faciem avertis discruciorque fame.
Nil scio, nil aveo iucundum ea praeter, amice,
Quae mihi das, vel quae tu dare solus habes.
Sic ego quoque die nullis atque omnibus utor
Deliciis, versa plenus inopsque vice.
LXXVI
Cur adeo venerum sterilis mea musa novarum,
Tam procul a varia flexibilique vice?
Cur ego non saecli de more recentia dignor
Respicere, inque novos verba reflexa modos?
Cur genus est scriptis unum mihi semper idemque,
Vestis et inventis inditur una meis,
Paene meum ut nomen prodat vox altera quaeque
Et faciat certam, fluxerit unde, fidem?
O quia te solum cepi, dilecte, canendum,
Materia super hac, teque et amore, moror.
Ars mea sic una est, notis nova gratia verbis
Danda, vel eiusdem forma novanda rei.
Vt renovatur enim sol cursu semper eodem,
Sic eadem narrans et renovatur amor.
LXXVII
Admonitus speculo tua quam durabile forma,
Ac labente umbra quam fugitiva dies,
I, puer, his vacuis tua sensa inscribe tabellis,
Eque tuo possis discere multa libro.
Quae speculum verax rugosa ostenderit ora,
Ora sepulcrorum te meminisse volent;
Lapsaque furtive te gnomonis umbra monebit
Furtive ad mortem tendere cuique viam.
En, age, siqua minus retinebit talia pectus,
Chartarum in vacuas illa tuenda refer;
Sensa tua invenies illic nutrita fuisse,
Cumque nova facie pectus inire tuum.
Officia haec rerum prosunt, si respicis, ipsi,
Factus et exemplis ditior inde liber.
LXXVIII
Nomine sub musae quoniam te saepe vocavi,
Ac numeris totiens auxiliare meis,
Scriptorem se quisque meo corroborat usu
Subque tuo affatu spargit ubique libros.
Lumina quae mutum cantus docuere canoros
Ista tua, ac stolidum corde superna sequi,
En, aliquid pennarum et doctis vatibus addunt,
Ac maiestati fit geminatus honos.
Tu tamen in nostra potius laetere Camena,
Eius enim tua vis, aut oriunda tuâ est;
Corrigis in reliquis quod durius incidit auri,
Artibus et magnis additur ista venus.
At mihi tu constas ars ipsa, rudisque loquendi
Aequiparo per te pectora docta virum.
LXXIX
Auxilium mea musa tuum dum sola rogavit,
Illa tuam ad numeros sola recepit opem;
Sed mihi iampridem versus ea gratia marcet,
Datque alii musae saucia nostra locum.
Et tua, confiteor, formae pingenda venustas
Officio calami nobilioris eget;
Sed tuus hic vates, de te quantum invenit, omne
A te furatur, restituitque tibi.
Si dat honestatem, a gestu furatur honesto,
Si decus, hoc istis vidit inesse genis;
Dotes praeter eas in te quas vivere notum est,
Hic tibi nil unquam reddere laudis habet.
Non referas igitur grates mera verba loquenti;
Quod tibi nam debet, solvis id ipse, rei.
LXXX
Te canere, o, quantum metuo, sub nomine vero
Quem scio cantari nobiliore lyra!
Vires ille suas in laudem nominis effert,
Quo mea de meritis vinciat ora metu.
Sed quoniam tua laus ingens ut pontus aquarum est,
Qua pariter classes naviculaeque natant,
Et mea cymba procax in eis appareat undis,
Inferior valde viribus ipsa tamen.
Me tua sustineant etiam breviora natantem,
Ille per immensas naviget actus aquas.
Naufraga sit, nostrae nulla est iactura carinae,
Grandia sunt illi robora, grande decus.
Sic florente illo peream si naufragus, unum
Sit grave, naufragii causa fidelis amor.
Note
The Sonnets of William Shakespeare with a Latin Translation by Alfred Thomas Barton. Edited, with a prefatory note, by John Harrower. Published at Fourteen Henrietta Street, Convent Garden, London by Martin Hopkinson and company Limited MDCCCCXXIII. This LTM web-edition © 2004 Claude Pavur, S.J. of Saint Louis University. This material is made freely available for non-commercial educational use.
