translated by
Alfred Thomas Barton
LXXXI
Seu numeris flero te raptum, sive superstes
Tu fueris, tabet cum mihi funus humo,
Nil metuas; hinc te mors nulla evellere possit,
Exstinctum fuerit cum memor omne mei.
Nomen vita tuum sic immortalis habebit,
Mortua si mecum sit mea fama simul;
Meque ubi communis celarit terra, sepulcrum
In populorum oculis stabit, amice, tuum.
Ac tua erunt monumenta pio mea condita versu
Carmina, quae nondum lumina nata legent;
Et poterunt linguae de te narrare futurae
Presserit has linguas cum diuturna quies.
Semper eris, versus est illa potentia nostri,
Vivus, ubi vera est vita, per ora virûm.
LXXXII
Te fateor nostrae sponsum non esse Camenae,
Fictaque cuiusvis tu sine fraude legas,
Omnia quae scriptor de forma excogitat eius
Cui, lucra prospectans, dedicat ille librum.
Tum studiis idem florens atque ore, meaeque
Inveniens laudis te superasse modum,
Cogeris, ut vatum fulsit iam doctior aetas,
Inde recens aliquid conciliare notae.
Et facias, dilecte; at cum laus inde tumebit
Maxima rhetorica quam quis ab arte trahat,
Tu, facie egregius, fueras ita simplice versu
Dictus ab hac musa cui placet una fides.
Quos adhibent alii fucos decuere genarum
Exsangues; in te talia nulla cadunt.
LXXXIII
Nec mihi visus eras fucis eguisse, nec ullis
Propterea per me tangitur iste decor;
Reppereram, aut rebar, caneret quodcunque poeta,
Illius exiguum te superasse modum.
Inque tua idcirco dormivi laude, quod illud
Ipse palam nobis testificatus ades,
Quantopere infelix os sit mediocre locutum
De meritis, in te quanta sit ista seges.
Tu mihi vertebas haec ipsa silentia culpae,
Maxima qua laus est obticuisse mihi;
Nam tua dum per me forma est illaesa silendo,
Cantantum in numeris illa sepulta fuit.
Ex oculis istis vitae plus vivit in uno
Quam tibi par vatum reddere laude potest.
LXXXIV
Vtrane vox potior? quisve illud laudis opimae
Vicerit, esse unum te tibi laude parem?
Quod spatio breviore ampletitur omnia demum
Quorum ope noscatur par aliunde satus.
In calamo scriptoris egestas nuda videtur
Qui decoris nil dat gloriolaeve rei;
Scribere qui te volt, si callet qualis es ipse
Pingere, materie nobilitavit opus.
Si modo describat naturae scripta, velitque
Illius argutam non hebetasse manum,
Ingenium artificis pitura simillima volgat
Vndique, et hoc artis crescit honore genus.
Sed bona corrumpis tua maxima, laudis amator,
Qualis et egregiis dotibus ipsa nocet.
LXXXV
Lingua verecunde dum se mea continet, alter
Commenta in laudes pangit opima tuas;
Par sibi, si quando, stilus aureus ille superbit,
Aureaque a Musis verba polita novem.
Ast ego, vera putans, aliis sublimia linquo
Fanda, sed indocti more profata probo,
Ceteraque et versu si spiritus ille subacto
Condere volt de te quae propiora deis.
Laus ea cum sonuit, 'nihil istis verius' inquam,
Nec nihil ad summam laudis et ipse fero;
Id tamen est mecum, veri nam fervor amoris
Verba retro ut veniant anteit illa gradu.
Verba sonumque colas aliorum, sensaque cordis
Tu mea, in effectu sensa diserta suo.
LXXXVI
Num quia velivoli versus splendore superbus
In teque et nimias navigat alter opes,
Nostrane clauduntur stupefa to pectore sensa,
Sub natalicio viva sepulta loco?
An, lemurum auxiliis ultra mortalia dotus
Scribere, me maior spiritus ille necat?
Non ita, non nostram stupefecerat ille Camenam,
Nec socium siquid nocte ministrat opem.
Ille nihil de me, nihil ulla affabilis umbra
Ingenia instillans omnia noctis, ovat;
Non fuerint illis iactanda silentia nostra,
Qui fueram haud ullo saucius inde metu.
Sed favor ut numeros fulsit tuus eius, ibidem
Materies ac vis destituere meos.
LXXXVII
Care, mihi valeas, nec te sum dignus habere,
Et pretii tandem gnarus es ipse tui.
Omne caput meriti te liberat, omnia iura
Cassa mea in te sunt, syngrapha siqua dedit.
Quo sis iure meus nisi te donante, meaque
A parte o tantas quid mereatur opes?
Muneris egregii causa in me defuit omnis,
Iamque revertatur muneris ille favor.
Te dederas ignarum a te maiora mereri,
Cuive dabas tete non ego notus eram.
Gratia sic ingens, ipsis erroribus auta,
Recidit in dantis, res ubi nota, manum.
Teque habui, tanquam somno quis lusus inani
Node quidem rex est, luce dieque nihil.
LXXXVIII
In numero cum me nullo censurus habendum
Incipies meritis indubitare meis,
Mecum ego pugnabo tua proelia, falsus et omnis
Cum fueris, vincam te tenuisse fidem.
Conscius et mihimet vitiorum, ea cuncta libellis
Scripta dabo causae subveniamque tuae;
Probra quibus teneor multis recludere possum,
Meque relinquenti gloria maior erit.
Nec nihilum interea fuero lucratus ibidem,
Figitur in te nam pectoris omnis amor;
Sique meis oritur fortasse iniuria rebus,
Nil mihi non prosit, si tibi prosit idem.
Totus amans totusque tuus, nil ferre malorum
Noluerim, ut capias nonnihil ipse boni.
LXXXIX
Ede in flagitio te me liquisse repertum,
Protinus id vincam turpe fuisse nefas.
Ede vacillantes ob gressus, debilis ibo,
Reiciet causam vox mea nulla tuam.
Dedecoris nequeas mihi, care, imponere tantum,
Quo vicis optatae sit tamen ille color,
Quantum ego non duplicem; demum si malle fateris,
Notitiam voltu dissimulare queo.
Non adero quocunque loci spatiabere, nomen
Dulce tuum in lingua non habitare sinam;
Impietas oris quaedam ne peccet in illo
Prodere amicitiae forsitan ausa notas.
Omnia me contra pro te facienda vovebo;
Osus eris quem tu, non meus is sit amor.
XC
Me ferias cum vis, si quando hoc tempore malim,
Omnia cum votis stant inimica meis;
Adde tuos fortunae itus, incumbe cadenti,
Nec venias subito tu novus ipse dolor.
Ah minime, hos fuerit si fas evadere lutus,
Tu mihi crudelis post mala victa veni;
Flamina ne noctis duplicaveris imbre diei,
Sitve per accitas tracta ruina moras!
Linquere me si vis, parcas ipse ultimus ire
Cum desaevierit tenuibus ira inalis;
Aggredere in primis tu me, mihi prima ferenda
Fortunae veniat pessima plaga velim.
Cetera deinde meae sortis, iam tristia visa,
Sint ad discidium non ita visa tuum.
XCI
Est atavis, est qui subtili mente superbit,
Corpore firmo unus, vi magis alter opum;
Sunt quibus arridet vestis nova pravaque forma,
Hunc canis, hunc currus, accipiterve iuvant.
Ingeniis aliis alia est adiuncta libido,
Causa voluptatis maxima cuique suae.
His ego particulis me nullus metior, uno
Praeditus has omnes exsuperante bono
Pluris amor tuus est genere alto stirpis habendus,
Pluris opes quam sunt vel pretiosa chlamys;
Dulcior est avibus vel equis mihi, compos et eius
Possideo quidquid gloria cuique sua est;
Anxius hoc uno, quod habes ea cuncta vicissim
Auferre, ac summae me dare tristitiae.
XCII
I, facias quodvis te furaturus amanti,
Per vitam meus es, sic mihi certa fides;
Vitaque amore tuo nescit diuturnior esse,
Ex illo quoniam pendet ut esse queat.
Propterea mihi nulla gravis sit noxa timenda,
Cui minima extemplo clauserit ipsa diem;
Sortis iter video mihi fortunatius ire
Arbitrio quam si pendeat illa tuo.
Perfidia haud possis tu me vexare rebelli,
Rupit ubi vitae stamina ruptus amor;
O ego bis felix, cui sors est utraque dulcis,
Dulce in amore tuo vivere, dulce mori
Sed quid ita excellit nihil ut metuatur iniqui?
Falsus, ubi nildum suspicor, esse potes.
XCIII
Vivere sic pergam decepti coniugis instar
Te ratus integra pectoris esse fide;
Nam speciem ostendes, penitus mutatus, eandem
Ore meus, vel dum pectus aberrat amans.
Nec, quia nil oculis odiosum vivit in istis,
Scire tuas animi fas erit inde vices.
In vario voltu rugisve aut fronte coacta
Plurimum apud numerum perfida corda leges;
Te bonitas divina creans decrevit in ista
Vt facie nunquam non habitaret amor;
Quidquid consuleres, quidquid sub corde moveres;
In facie voluit nil nisi dulce legi.
O genita in pestem mortalibus aurea forma,
Intima ni virtus aequet in ore decus.
XCIV
Laedere qui potis est nec volt, fecisse recusans
Quae genitum imprimis ad facienda putes;
Corda movens aliis, friget dum marmoris instar
Ipse cupidinibus succubuisse piger;
Dona deum in sese merito trahit ille, suaeque
Indolis ingenitas ille tuetur opes.
Ille sui est voltus dominus, sua possidet ora;
In multis alii servit id omne decus.
Flosculus aestati est aestivo gratus odore,
Floreat ac pereat cum tamen ipse sibi;
Siquid at incessit tetrae robiginis illum,
Gramine ab agresti vincitur eius honos.
Optima corrumpas in pessima; sique putrescunt
Lilia, non loliis est ita foedus odor.
XCV
Est tibi quod nomen maculat floremque iuventae,
Qualis odoriferam pestis operta rosam;
Est tamen, o, in te quam dulce et amabile visu,
Deliciis celans omnibus omne malum!
Istaque lingua tuae quae volgat facta diei,
Libera de lusu nequitur ausa loqui,
Cuncta tamen laudat carpendo, ac fama piatur
Pessima si nomen nuncupat illa tuum.
Et quibus es vitiis tu iam lectissima sedes,
O quam felicem sunt ea nacta domum
Qua macula obtentis veletur quaeque venustis,
Quodque vident oculi vestiat omne decor.
Care, cave in noxam ne tanta licentia vertat;
Culter abutendo dente retusus erit.
XCVI
Ille iuventam in te culpat magis, alter amorem,
Hic tibi non parvum credit utrumque decus.
Sitque decus seu non, adamavit summus et imus;
Mendaque noscuntur si tua, menda placent.
Vt bene laudatur semper vilissima gemma
Reginae in digitis, cum sedet alta throno,
Sic vitiosa in te virtutes esse videntur
Scilicet, inque bonis obtinuisse locum.
Quot lupus ille agnos potuisset fallere, voltus
Callidus agninos imposuisse sibi;
Tuque oculos hominum quos, o, corrumpere possis
Omnibus istarum viribus usus opum.
Quod mihi tu nolis; illo sociamur amore
Vt pariter curae sit tua fama meae.
XCVII
Qualis hiems illud tempus dum separor a te,
Quo sine nil varius quod iuvet annus habet!
Frigus erat quantum, quam raris ulla diebus
Lumina, quae species nuda Decembris agro!
Inter at aestivum fuit illa absentia tempus,
Tempus et autumnum, faenore dives opum,
Spe tumida tandem lascivi veris onustum,
Vt gravida erepti viscera prole viri.
Spe tamen hac fetus tantummodo postuma proles
Ostensa, ac dubiae poma futura notae;
Te quoniam penes est aestas eiusque voluptas
Omnis, avesque ipsae te sine voce silent.
Sive canunt, adeo vox illaetabilis illis
Vt metuens hiemis palleat omne nemus.
XCVIII
Te sini ver solus degi, dum pulcher Aprilis
Vestitus specie multicolore nitet,
Idque iuventae afflat terris Saturnus ut ipse
Riserit insultans, tam gravis ille deus.
Me nec avis cantu movit, nec gratia multi
Floris, odorve suus cuique, suusve color;
Vernum ego nil versu memini, florumque superbit
Copia nativo non mihi carpta toro.
Lilia qui pallor cepisset non ego miror,
Non ego puniceas purpura quanta rosas;
Dulcis odor speciesve illis, dulcedinis umbra
Capta tuae, o praestans omnibus omne decus;
Sed mihi bruma fuit, cum flore et quoque cavillor
Absentis speciem quod ferat ille tuam.
XCIX
Increpito veris violam 'fur dulcis, odorem
Vnde nisi ex dominae surripis ore meae?
Haec tibi sublucens tam molli purpura voltu
Heu male virgineo sanguine tincta rubet.'
Lilia de furto damnat tua palma, tuumque
Crinem in amaracina suspicor esse coma.
Stat rosa quaeque tremens in spinis, conscia culpae,
Huic pudor erubuit, palluit illa metu.
Tertia rubra albet binos furata colores,
Ac furtis animam iunxerat illa tuam.
Quod sceleris propter media florente iuventa
Illa rosa ultrici peste subesa perit.
Plus etiam vidi florum, nec in omnibus unum
Cui tua non species aut tuus esset odor.
C
O ubi, musa, diu latitas oblita canendi
Illius unde oritur vis tua, siqua, lyrae?
An furis in vili quo carmine? vilia rerum
Illustrans artem dedecorasne tuam?
Musa, redi, o nimium cantus oblita, piosque
Per numeros vanae damna repende morae.
Aurem adeas eius qui te desiderat, unde
Ingenium calamo materiamque trahis.
Surge, remissa, mei frontem scruteris amantis
Numquid ibi antiquae sculpserit hora notae.
Siquid tale vides, excanta protinus omne,
Vt spolia in risum temporis ista cadant.
Famam da citius quam tempore forma teratur,
Falciferique a te praevenietur opus.
CI
Quod sileas una iunctas formamque fidemque,
Tu mihi poenarum quid, vaga musa, dabis?
Atque meo imprimis puero res utraque pendet,
Vnde quidem pendes ipsa, trahisque decus.
Musa refer; nullo, dices, sunt vera colore
Indiga, quippe illis est suus ipse color;
Nec calamis opus est ut formae gratia detur;
Pura sine immixtis optima cuncta placent.
Laude meus quod non egeat tu, musa, silebis?
Non excusari sic taciturna potes;
Vt multum superans auratis ille sepulcris,
Fulgeat in sera posteritate, tuum est.
Musa, tuum praesta; qualem nunc cernimus illum
Te doceo ad longam perpetuare diem.
CII
Rarior indiciis, amor in me robore crevit,
Nec, minor ad speciem, me minus ille regit.
Mercis habes instar quando possessor amoris
Aestimat, ac volgo venditat, eius opes.
Cum novus esset amor vernoque in tempore noster,
Excipiebatur cantibus ille meis;
Sic veniente canit Philomela aestate, diesque
Cum maturuerint voce silebit avis.
Non quod adulta aestas sit eis insuavior horis
Cum noctem fletu mulserat illa suo;
Sed numeris sine lege istis nemus omne gravatum
Sentit, et illecebris dulcia trita carent.
Sic ego nonnunquam, velut illa, silentia servo,
Ne nimius tibi sit noster et ipse canor.
CIII
Heu quam musa ferax est paupertatis, ibique
Qua fuit immensum gloria nacta locum;
Pluris, io, visa est communibus edita verbis
Materies, nullis laudibus aucta meis.
O non argueris tu me, quod nulla canendi
Vis mihi sit; speculum consule, voltus inest;
Voltus inest superans hoc nata in pectore sensa,
Ac versus hebetis causa, mihique rubor.
Sitne nefas igitur quod vis augere canendo
Laedere, praesertim quod fuit ante bonum?
Namque alium spectant finem mea carmina nullum
Quam decora et laudes enumerare tuas;
Pluraque, multo plura, meus quam versus habebit
Concipere, in speculi videris ipse vitro.
CIV
Pulcher, ut in prima cum lumina iunximus hora,
Te mihi non unquam rebor, amice, senem.
Ter bruma aestivos nemorum decussit honores,
Veris in autumnum ter rubuere comae,
Aprilem ter odorum exussit Iunius ignis,
Tot varias anni vidimus isse vices,
Cum memini primum te cernere, et ille virentis
Flos tuus aetatis nunc hodieque viret.
Ah, sed inobservata solet sua gratia formam
Linquere, ut occulto labitur umbra gradu;
Isque color fortasse tuus, dum stare videtur,
Motum habuit, visu decipiorque meo.
Qupd metuens, o vos moneo, venientia saecla,
Flos hominum vestram fluxerat ante diem.
CV
Non hominem supra dicar veneratus amicum,
Aut par ille habitus relligione deis,
Assiduis adeam quia cantu ac laudibus unum,
Pectus amans unum, par sibi, semper idem.
Continuo bonus est hodie mihi crasque futurus.
Egregia constans pectoris ille fide;
Ac fidei imprimis celebrandae dedita musa,
Hanc recinens, dispar omne valere iubet,
Assiduum it carmen pietas, bonitasque, fidesquc
Res eadem, varias nomine passa vices;
Et vicibus super his exerceor, amplaque cedit
Materia inventis, una triplexque, meis.
Quaeque suas olim sedes habuere seorsum
Denique in hoc uno tres coiere viro.
CVI
Praeteriti in scriptis quotiens annalibus aevi
Corpora pulchrorum carmine picta lego,
Ac veteres mollit numeros laudata venustas
Virginis occisae, visque decora viri;
Praecipue quando laudantur ut optima formae
Palma, pedes, labrum, lumina, frontis honos;
Tum video expressum priscos voluisse poetas
Quale venustatis tu genus unus habes.
Sic ea laus habuit vere praesagia nostri
Temporis, hoc in te vaticinata decus.
At nisi vidissent divinitus, illa canendi
Ingenium antiquos vix habuisse putem.
Nos, ea cernentes oculis praesentia nostris,
Attoniti aspicimus, sed tenet ora pudor.
CVII
Non mea, non populi timidae praesagia mentis
Rerum venturas vaticinata vices,
Tempus amicitiae poterunt iam ponere nostrae,
Quam modo clausuri carcer et uncus erant.
Luna laborando defecit, et irrita vertunt
Omina terrifici quae cecinere senes.
Anxia iam festis, curae cessere coronis,
Pacis inexhaustos ducit oliva dies.
Nunc viret ambrosiae liquidis sub roribus horae
Noster amor, cedit nunc Libitina mihi;
In tenui hoc versu vivam, dum quamlibet illa
Saevit in elinguis ac sine voce tribus;.
Aeternumque tui monumentum hoc stabit, amice,
Cum tumidis regum molibus aera cadent.
CVIII
Ecquid inest animo scriptis imitabile signis
Quo mea se nondum est testificata fides?
Ecqua notae novitas, aut lectae vocis, amorem
Quo movear, vel quem tu mereare, canet?
Nulla, puer dilecte, at divos more precantum
Sunt eadem nobis quoque canenda die.
Nil sonat antiquum tibi quo coniungar, ut olim
Quando adii primo nomen honore tuum.
Immortalis amor, quod in illo cunque novetur,
Ponderat annorum damna situmque nihil.
Nil senii rugis concedit, at omne vetustum,
Omne sibi antiquum, cedere cogit amor;
Gnarus ibi teneros persaepe virescere sensus
Qua periisse anni, voltus et ipse, ferant.
CIX
Dixeris, o, nunquam me falsum, absentia quanquam
Visa sit ardoris vim minuisse mei;
Non animam citius quam memet linquere possum,
Inque tui septo pectoris illa iacet.
Cara mihi domus ista; ut sim fortasse vagatus,
At redeo, qualis qui pede fecit iter;
Adque diem rediens, ac non mutatus ut ille,
Lympha viae sordes quae luat, ipse fero.
Nunquam, o, credideris, pectus si prava tenerent
Cuncta quot obsidunt sanguinis omne genus,
Flagitio infectum fuit hoc, ut linquere vellet
Te, nihilum propter, te, mea summa boni.
Totus enim mundus prae te, flos optime rerum,
Fit nihili; e cunctis unus es omne mihi.
CX
Hei mihi, sed verum est, huc illuc isse locorum
Me scio, qua variae vestis et oris eram;
Irrisi mea sensa, habui carissima venum
Cuncta, cupidinibus lusus, ut ante, novis.
Pura fides oculis est a me censa malignis;
Hoc tamen affirmo, per quod ubique deûm est,
Dum fluito, pietas antiqua renascitur imo
Corde, tuamque probant cetera falsa fidem.
His posui finem; cape iam sine fine futura:
Non iterum cote hac est acuendus amor.
Eius non iterum renovo tentamina, nostras
Inter amicitias qui Iovis instar habet.
Optime post illum, tu me dignare benigne
Accipere, inque tuum condere pectus amans.
CXI
O potius pro me Fortunae corripe nomen,
Quae dea delictis praesidet una meis;
Illa mihi ad vitam tantum nonnulla pararat
Publica, par morum nascitur unde genus.
Hinc macula aspersum nomen, naturaque rebus
Victa, velut fuco tingitur usa manus.
Omnia quae volvens tu me miserare, voveque
Hoc mihi, ut incipiam pectus habere novum.
Aeger ero patiens, et aceti pocula quot sunt
Ebibero si sit tanta repressa lues.
Nil ego triste habeam, vel poenam poena priorem
Si geminet, domitum perdomitura malum.
Me miserare igitur, sat enim, carissime, firmo
Esse salutiferum si miseratus eris.
CXII
Omne mihi explesti, dum me miseraris amasque,
Sculpserat in frontem quod mala fama notae.
Laudet enim culpetve alius, quid noscere curem,
Prava coloraris tu modo, recta probes.
Es mihi tu mundus, quid rectum quidve probrosum,
Me decet a labris quaerere, care, tuis;
Vivit nemo mihi, nullique ego, ferrea sensa
Qui queat haec in fas flectere, sive nefas.
Do barathro vocum curas aliunde crepantum
Quodlibet, austero sive favente sono;
His habeo occlusos, frigens ut vipera, sensus;
Quem tuear fastum qua ratione, vide:
Consiliis tu sic nostris cognatus, amice,
Efficis ut reliquos mortua corda putem.
CXIII
En oculus, simulac te liqui, sola tuetur
Praeterita, et regimen deserit omne viae.
Parte puto caecum, nam visus sicubi iusti
Fert speciem, visu conficit inde nihil.
Tradit enim menti formae nihil ille receptae,
Sit volucris, sit flos, sitve figura viri;
E rapide oblatis aliquid mens prendere nescit,
Quaeque oculus prendit vix ea firma tenet.
Quodlibet aspiciat, perquam rude, perve decorum,
Distortum membris, egregiumve genus;
Mons, mare, lux, nox sit, cornix aut candida penna,
Ille sibi in speciem mitigat omne tuam.
Te plena, accipiunt aliud nil corda, vetatque
Vna fides aliam pectus habere fidem.
CXIV
An mihi plena ob te regali pectora fastu
Blanditias sitiunt, regibus acre malum?
Anne oculum dicam de visis vera referre,
Per magicen illi quam tuus addat amor;
Vnde reformari monstra indigestaque rerum
Aetheria specie, consimilique tuae?
Sic oculo promptum e pravis formosa creare
Omnia, sub radios eius ut omne cadit.
O reor est illud, visus blandissima fingit,
Blandaque regum instar mens animosa vorat;
Deinde, quod est oculo mentis bene nota voluptas,
Protinus ad mentis miscuit ille sitim.
Falsaque si miscet, minor eius culpa, quod ipse
Est avidus falsi, libat et omne prior.
CXV
O penitus falsos mihi versus, posse negantes
Hoc fieri ut noster carior esset amor!
Nondum habui notum quare plenissima pridem
Postmodo lucidior flamma futura foret.
Et metui tempus, tot casibus inter amantes
Repere, tot regum vertere iussa solet;
Os pulchrum violare, acres obtundere sensus,
Deprimere ad rerum fortia corda vices.
Temporis has metuens iras cur deinde vererer
Scribere 'non possis carior esse mihi? '
Certus in ambiguis rerum, praesentia laude
Dignor ego, incertus cetera quidne vehant.
Sed quod amor puer est errabat versus, adultum
Id memorans crescit quod mihi quoque die.
CXVI
Noluerim verum cordis cum corde fideli
Coniugia externas impediisse moras;
Non mutatur amor si quid mutabile rerum
Invenit, ad fluxam fluxus et ipse fidem.
O amor est constans, amor est immotus ut iras
Despiciens ponti non tremefacta Pharos;
Est homini, quod stella incertis alta carinis,
Vis superans captum, suspicienda tamen.
Nil patitur per tempus amor, iuvenilia labra
Dum metit ac roseas falx ea curva genas.
Mensium et horarum brevitates negligit ille,
Dum pereant fato cuncta, fidelis amor,
Quae fuerint unquam si falsa, in meque probata,
Non ego sum vates, nullus amavit homo.
CXVII
Tu mihi des culpae tratatum parcius omne
Gratia cum meritis esset habenda tuis;
In numeris siluisse tui vel nomen amoris,
Cui nova me iungunt vincula quoque die;
Auribus ignotis indultum, horaeque volanti
Iura tua, et magno iura redempta, dari;
Pandere me dicas vel ad omnes carbasa ventos,
Siqua tuo e visu longius aura ferat;
Nequitiam, peccata, severis scribe tabellis
Omnia et ex iusta conice plura fide;
Omne supercilium coge in me frontis, amice,
At subitum teli dirigat ira nihil.
Actis testor eis illud me noscere velle,
An tuus et constans et pius esset amor.
CXVIII
Vt, gula si nobis est irritanda, palatum
Praestat amaritie sollicitare cibi;
Pellimus ut tectos purgando pectora morbos,
Effugiumque mali est anticipasse malum;
Sic tua dulcedo, nequeo sat cuius habere,
Me tamen ad victus asperiora movet.
Deliciis impletus eundum ad tristia duxi
Tempore, cum nondum talibus esset opus.
Sic in amore sagax illud, ventura pericla
Praecipere, in praesens sensimus ire nefas.
Ipsa salus cupiit commissa medentibus esse,
Aegra bonis, optans esse refecta malo.
Hinc didici, verumque habeo; quem morbus amandi
Te capit, huic omnis sumpta medela nocet.
CXIX
Philtra ego virgineis, o, quae stillantia ocellis
Sirenum saturis improbitate bibi!
Quas spes quosve metus inter miserabilis egi,
Victus, io, victor qua mihi visus eram!
Quam misere erravit fatuum mihi pectus, ibique
Se penitus felix, ut nihil ante, ratum;
Interdum mihi paene suis ex orbibus acta
Lumina, dum pectus distrahit ille furor.
O sed in adversis bona sunt, usuque docemur
Optima ab oppositis esse probata malis.
Nobilior surgit, maior, robustior ille
Rursum e relliquiis aedificatus amor.
Commonitus redeo sic ad meliora, lucratus
Per mala pro sumptu faenora terna meo.
CXX
Vtile nunc habeo quod eras crudelior olim
Tu mihi, per nostrum qui cruciare nefas;
Illius et luctus memorem me flere necesse est,
Ni teneat sensus aes rigidusve chalybs.
Te mea nam si torsit, ut inclementia quondam
Me tua, degisti tu per amara dies;
Necdum ego crudelis ducta ratione pependi
Quid fuerim offensa passus et ipse tua.
Si modo, si nox illa animo sculpsisset in imo
Quam penitus feriat pectora vera dolor;
Quaeque mihi tuleras, eadem fomenta tulissem
Ipse tibi, ut laesum volnere pectus avet!
Iam tua subsidio venit inclementia; delet
Si mea nunc istam, deleat ista meam.
Note
The Sonnets of William Shakespeare with a Latin Translation by Alfred Thomas Barton. Edited, with a prefatory note, by John Harrower. Published at Fourteen Henrietta Street, Convent Garden, London by Martin Hopkinson and company Limited MDCCCCXXIII. This LTM web-edition © 2004 Claude Pavur, S.J. of Saint Louis University. This material is made freely available for non-commercial educational use.
