Confucius (551 - 479 BCE)
Auctore P. Angelo Zottoli, S.J., 1879 CE
CAPUT QUARTUM
1. Philosophus ait: refero et non creo; credo et amo antiquitatem, mihi sumens assimilari cum meo Lao p'ong (5).
2. Philosophus ait: meditari animoque doetrinam infigere, addiscere et non fastidire, instituere alios et non deficere, ecquid inveniuntur in me (6)?
3. Philosophus ait: virtutem non excoli, scientiam non edisseri, cognitam justitiam non posse prosequi, minus rectum non posse emendare haecme sollicitant.
4. Confucius vacivus degens, exporrecto erat animo hilarique fronte.
5. Philosophus ait: admodum sane ego contabui: jamdiu ego non amplius per somnium video Tcheou Ducem (1).
6. Philosophus ait: intende in rectum doctrinam, insiste in virtutem, adhaere in cordis perfectionem, to recrea in liberalibus disciplinis.
7. Philosophus ait: si ipsemet praeferens fasciculum sicca carnis ascendat, ego nondum ullum non edocui (2).
8. Philosophus ait: non conantem intelligere non erudio, non conantem loqui non expedio; si proposito uno angulo, nequeas de tribus ceteris reponere, jam non repetam.
9. Confucius comedens ad habentis funus latus, haud unquam saturabatur: Confucius in qua die condoluerat, jam non cantabat.
10. Philosophus alloquens Yen yuen dixit: ut adhibiti quidem agamus, depositi vero latitemus, duntaxat ego et to sumus ita. Tse lou ait: si magister educeret tria agmina, tunc quemnam sibi associaret (3)? Confucius ait: sine armis aggredientem tigrem, sine cymba se committentem flumini, morientemque absque dolore, ego non mihi associarem: si quem deberem, profecto qui aggreditur res cam circumspectione, et amat praemeditari ad perficiendum.
11. Philosophus ait: si divitiae quidem possent comparari, vel tenentem scuticam administrum, ego etiam id agerem: at quando non penes me est comparare, prosequar ego quod affecto (1).
12. Confucius quibus sollicite attendebat, castum, bellum et morbus (2).
13. Philosophus in T'si audiens musicam "Concordia," tresque menses quin perciperet carnium saporem, ait: non cogitabam componentem musicam pervenisse ad hunc gradum (3).
14. Jan yeou ait: an magister est pro regni Wei principe (4)? Tse kong respondit: bene: ego mox sciscitabor hoc. Ingressus ait: Pé i et Chou t'si cujusmodi sunt homines? Respondet: antiquitatis sapientes (5). ait: piguitne facti? Reponit: quaesierant perfectionem et adepti sunt perfectionem, quid adhuc pigendum? Egressus dixit: magister non favet (6).
15. Philosophus ait: vesci grossioribus cibis, potare aquam, complicare cubitum ad incumbendum ei, voluptas etiam inest inter haec: at sine aequitate divitem esse atque nobilem, pro me est sicut fluctuans nubes (7).
16. Philosophus ait: si adderentur mihi aliquot anni, et quinquaginta studerem Mutationibus, possem vacare magnis culpis (8).
17. Philosophus quae passim loquebatur, Carmen, Annales, et servare ritus; haec omnia passim loquebatur.
18. Ché Dux (1) quaesivit de Confucio a Tse lou; Tse lou non respondit Confucius ait: tu quare de me non dixisti: ille est homo, qui enitens scire, obliviscitur comedere, reque laetatur ut immemor sit dolorum, nec sentiat senectutem mox adventuram.
19. Philosophus ait: ego non sum ex nativitate jam doctus sapientiam; amans antiquitatem sategi ad cam exquirendam.
20. Philosophus non loquebatur de monstris, violentiis, turbationibus et spiritibus.
21. Philosophus ait: si tres homines iter facimus, certo erit meus magister: seligam istius bona et prosequar ea, illius non recta et ea emendabo.
22. Philosophus ait: Coelum infudit virtutem in me; Hoan T'oei, ille quid me faciet (2)?
23. Philosophus ait: vos duo tresve filioli, putatisne me quid celasse? Ego nil celavi vos, ego nihil egi, quod non communicaverim meis filiolis ita est K'ieou (3).
24. Philosophus in quatuor erudiebat, in scientia, moralitate, fidelitate, et veracitate.
25. Philosophus ait: sanctum virum, ego non obtinui ut illum viderem; si obtineam videre sapientem, jam bene erit: perfectum virum, ego non potui adhuc illum videre; si queam videre habentem constantiam, tunc bene erit. Non habere et tamen facere possidentem, esse vacuus et tamen facere plenum, esse pauper et tamen facere magnificum, difficile est ut sit durabile (4).
26. Philosophus hamo et non reti piscabatur, jaculans non sagittabat quiescentes (1).
27. Philosophus ait: quod si sunt sunt qui nesciunt et tamen rem agant, ego non ita. Multis auditis, seligere qua bona sunt, eaque persequi, et multa videre, illaque mente infigere; sciendi secunda classis est (2).
28. Pago Hou hiang difficile erat communicare documenta: puer se praesentavit: discipuli titubabant. Confucius ait: cum quis se purificet ad ingrediendum, approbo illum purificari, non spondeo de illius anteactis approbo illum ingredientem, non approbo illum recedentem: porro quid ita severi (3)?
29. Philosophus ait: cordis perfectio nunquid longe abest? Si ego volo perfectionem, statim perfectio adest.
30. Regni T'chen praefectus criminum petiit, an regni Lou Tchao regulus nosceret ritus; Confucius respondit noscere ritus. Confucio recedente, salutavit discipulum Ou ma k 'i, et introducto eo dixit: ego audiveram sapientem virum non facere coitionem: an sapiens etiam facit coitionem? Princeps uxorem duxit a regno Ou, quae erat ejusdem cognominis, et dixit eam Ou mong tse: si princeps vero noscit ritus, quis non noscit ritus? Ou ma k'i id retulit: Confucius ait: ego K'ieou fortunatus; si habeo culpam, alii certo illam resciunt (4).
31. Philosophus congrediens aliquos canentes et vero perite, certo jubebat repetere illud, et postea concinebat illis,
32. Philosophus ait: in litteris forte ego sicut ceteri: at quod ipse agam sapientem, ego vero nondum id sum consecutus.
33. Philosophus ait: si agatur de sanctitate atque perfectione, tunc ego qui ausim? Si e contra quod ea agendo non fastidiam, edocendo alios nonfatiger, id vero potest affirmari, et nihil aliud. Kong si hoa ait: enimvero, id scilicet discipulus non potest addiscere (1).
34. Confucio graviter aegrotante, Tse lou petiit fieri deprecationes. Confucius ait: fit ne hoc? Tse lou respondit: fit quidem: euchologium ait precamur vos in superis et inferis, coeli terraeque Spiritus. Confucius ait ego K'ieou deprecor jamdiu (2).
35. Philosophus ait: si prodigus, tunc non es obsequens: si praeparcus, tunc tenax; potius quam non obsequens, praestat esse tenax.
36. Philosophus ait: Sapiens vir tranquillus dilatato est animo, vulgaris homo semper moerenti est corde.
37. Confucius comis cum gravitate, severus sine asperitate, officiosus cum maturitate.
PARS POSTERIOR.
1. Philosophus ait: T'ai pé, ille potest dici summa virtutis sane. Iterum iterumque imperium cessit, et populo nec datum ut laudibus celebraret.
2. Philosophus ait: officiosus at sine modo, tunc molestus; attentus sine regula, tune meticulosus; strenuus sine moderatione, tunc perturbator; rectus sine discretione, tune anxius: sapiens princeps studiosus sit erga parentes, tunc populus assurget ad virtutem: veterani et antiquiores non negligantur, tunc populus non parvipendet (3).
3. Tseng tse habens morbum, vocavit scholae discipulos et ait: detegite meos pedes, et detegite meas manus (4). Carmen (II. 41.) ait: sis pavidus, sis caucus, sicut instares profundae voragini, sicut calcares tenuem glaciem; jam nunc in posterum ego agnoscam me servatum, o filioli.
4. Tseng tse aegrotante, Lou toparcha Mong king tse obsalutavit eum. Tseng tse erudiens ait: avi mox moritura, ejus vox est lugubris; homo cum est moriturus, ejus sermo quidem bonus. Sapiens quae majoris aestimat in vita ratione sunt tria: ut efferendo corporis habitum, in hoc removeat arrogantiam et dissolutionem; componendo oris speciem, tunc accedat ad sinceritatem; et proferendo verborum sonum, jam absit ab indecoro et absono calathorum pyxidumque res vero habent administros qui servent (1).
5. Tseng tse ait: ut instructus peritia sciscitaretur ab imperito, instructus multis quareret a tenuiore, habens perinde esset ac non habens, plenus perinde ac vacuus, offensus neque controversaretur, olim meus sodalis jam impendebat operam in haec (2).
6. Tseng tse ait: cui possit committi sex palmorum pupillus, possitque concredi centum stadiorum imperium, et subeunti magnum discrimen adhuc non possit eripi, is sapiens vir? Sapiens vir sane (3).
7. Tseng tse ait: litterati nequeunt, quin magnanimi et fortes sint: onus grave et via longa. Cordis perfectionein susceperunt in proprium onus; nonne quidem grave est? Mortui tunc demum cessabunt; nonne etiam longum est (4)?
8. Philosophus ait: exordire a Carmine, confirmaberis per Ritus, perficieris per Musicam.
9. Philosophus ait: populus potest fieri ut sequatur aliquid, fieri nequit ut comprehendat illud.
10. Philosophus ait: amator fortitudinis aegre ferens paupertatem, perturbator erit; si quis jam careat probitate, et adverseris illi jam nimis, erit perturbator.
11. Philosophus ait: si habeas Tcheou Ducis dotum splendorem, casu quo superbias et avaritia sordescas, cetera nec digna intuitu jam (1).
12, Philosophus ait: tres annos studens sapientia, quin intendat in stipendium, non facile invenitur (2).
13. Philosophus ait: firmiter adhaerens ama sapientia studium, ad mortem tenax proba virtutis viam; periclitans regnum ne ingrediaris, turbatum regnum ne inhabites; si imperium servet ordinem, tune to exhibeas; si destituatur ordine, tunc latites: cum regno constat lex, pauperem esse atque ignobilem, probrosum est; cum regno deest lex, divitem esse atque nobilem, pudendum est.
14. Philosophus ait: non constitutus in ea dignitate, ne moliaris illius administrationem.
15. Philosophus ait: in magistri Tche initio, odae "Concinens Casarca" finalis stropha proh quam plene implebat aures (3)!
16. Philosophus ait: fervidum nec vero rectum, rudem nec tamen sedulum, totum ineptum et tamen non sincerum, hujusmodi ego non agnosco.
17. Philosophus ait: disce quasi non fueris assecutus, et adhuc time ne illud amittas.
18. Philosophus ait: proh sublimitas! Choen et Yu tenebant imperium, et tamen nulli intererant (4).
19. Philosophus ait: Oh quam magnus Yao tenens principatum! proh sublimitas! nonnisi coelum est magnum, et nonnisi Yao aemulatus illud. Proh immensitatem! populus non valuit verbis assequi. 0 quam excelsa ille obtinuit gestorum merita, o quam splendidum ille habuit decori apparatum (5)
20. Choen habebat praefectos quinque viros, et imperium bene administrabatur; On rex aiebat: ego habeo bene administrantes praefectos decem homines (1). Confucius subjunxit: dotes rarae sunt, nonne id ita est? Yao et Choen imperii concursus, solus prae hoc nostro fuit florentior: et tamen, cum intersit una mulier, novem sunt viri et nil amplius. At ex tribus partibus imperii habentem duas, cum his subjecte serviisse, dynastiae Yn, Tcheou nostri virtus, illa potest dici summa virtus. (2)
21. Philosophus ait: Imperatorem Yu, ego nullo defectu noto. Parcus potus et cibi, at valde pius erga manes et spiritus; vulgaris ordinario vestitu, at valde pulcher in sacro gremiali et tiara; humilis patatio et aedibus, at exhausit vires in agrariis aquaeductibus. Yu, mihi nulla rima fatiscit (3).
 |
© Claude Pavur 1997 - 2009 at Saint Louis University.
