Confucius (551 - 479 BCE)
Auctore P. Angelo Zottoli, S.J., 1879 CE
CAPUT QUINTUM.
1. Philosophus raro loquebatur de lucro, atque Providentia, atque perfectionis natura.
2. Ta hiang vici homo dixerat: magnus vere Confucius! Late eruditus at caret quo fiat famosus (4). Confucius id audiens, allocutus scholae discipulos ait: ego quam tractabo? Tractabone aurigationem, tractabone jaculationem (5)? Ego tractabo aurigationem.
3. Confucius ait: cannabinus pileus e ritu est; nunc vero sericus, minus dispendiosus: ego sequar multitudinem. Salutare ab imo, ritus est; nunc fit salutatio in summo, et arrogantia est; licet contradicam multitudini, ego sequar imum (1).
4. Philosophus exuerat quatuor: non habebat privatos sensus, non absolutas determinationes, non pervicaciam, non egoismum (2).
5. Philosophus angebatur in K'oang; ait: Wen rex cum obierit, doctrinae apparatus nunquid non est hic (3)? Si coelum deleturum fuisset hunc apparatum, posterus mortalis non obtinuissem participare hunc apparatum coelum nondum deleturum est nunc apparatum; K'oang homines, illi ad me quid?
6. Summus gubernator petiit a Tse kong dicens: magister nonne sanctus? Quam ille multa callet! Tse kong ait: certe coelum late promovit illum accedere sanctitati; et insuper multa callet. Confucius hoc audito ait summus gubernator an me noscit? Ego a pueris conditione humilis, ideo multas calleo artes, viliores res. At num sapiens multas habebit? Non multas. Lao addidit: Confucius dicebat: ego nullo munere functus, ideo artitus (4).
7. Philosophus ait: num ego habeo scientias? Non habeo scientias. At si quid vilis homuncio petat a me, vel summe hebes; ego discutio ejus rei duo extrema, atque exhaurio (5).
8. Philosophus ait: phoenix avis non advenit: flumen non emittit mappam: de me actum est (6).
9. Philosophus cum videbat lugubria indutos, galero togaque honestatos, et coecos, videns illos licet aetate juniores, solebat assurgere, eosque praeteriens solebat accelerare gradum (1).
10. Yen yuen suspirantis instar ingemens ait: si suspicio illam, magis elevatur; si effodio illam, magis solidatur; si video illam esse in conspectu, en repente extat a tergo (2). Magister ordinatim belle ducit homines: ampliat me scientiis, coercet me ritibus: vel si vellem haerere, non possem. At cum exhauserim meam capacitatem, en sicut prostaret aliquid erectum et valde eminens; licet vellem persequi illud, non est medium (3).
11. Confucio aegrotante, ingravescente, Tse lou misit discipulos, qui essent administri. Morbo remittente ait: proh! quamdudum istius Yeou agendi ratio fallax est: non habeo administros, et putor habere administros; ego quem fallam, fallamne coelum? Imo ego potius quam mori in administrorum manibus, nonne praeoptassem mori inter duorum triumve filiolorum manus? Imo ego licet non obtinuerim solemne funus, an ego mortuus essem in via (4)?
12. Tse kong ait: sit pulchra gemma in loco; an recondes arcula et abscondes, an vero quaeres bonum pretium et vendes? Philosophus ait: oh venderem, utique venderem illam! at ego expecto pretium (5).
13. Philosophus volebat interesse novenis barbaris; quispiam alit: abjecti sunt; quomodo erit hoc? philosophus ait: sapiens quibus intersit, quidnam abjectionis supererit (6)?
14. Philosophus ait: ego ex Wei redii in Lou, et nonnisi tunc musica reformata, atque Decorum et Praeconia singula obtinuerunt suam formam (1).
15. Philosophus ait: foris quidem servire summatibus et ministris, domi vero servire patri et fratribus majoribus; in funerea re non audere non eniti; non fieri vino obrutus; ista qui existunt in me?
16. Philosophus consistens fluentum juxta, ait: transeuntes ita! non cessant diu noctuque (2).
17. Philosophus ait: ego nondum vidi, qui amet virtutem sicut amat pulchram speciem.
18. Philosophus ait: exempli gratia, facio monticulum; si, deficiente perfectionem una tantum corbula, sisto, ego sisto: sit exempli gratia plana terra; licet superdederim vix unam corbulam, si progredior, ego progredior (3).
19. Philosophus ait: qui edoctus non pigrabatur, is nonne Hoei erat?
20. Philosophus loquens de Yen yuen aiebat: deflendus io! Ego vidi illum progredi, nondum vidi illum sistere.
21. Philosophus ait: germinans quod non florescat, oh datur! florescens quod non fructificet, datur heu
22. Philosophus ait: Minores natu sunt verendi; qui enim scies illos futuros minus quam tu nunc es? At si quadragenarii, quinquagenarii, adhuc sine nomine, tunc quidem non sunt digni quos verearis (4).
23. Philosophus ait: legitimae admonitionis sermo, potestne non excipi? at emendari est potius. Blande compellantis verba, possuntne non delectare? at perpendere est potius. Si delectaris et non perpendis, excipis et non emendaris, ego non habeo quod faciam jam (5).
24. Philosophus ait: tribus legionibus potest eripi dux; privato cuilibet non potest auferri mentis propositum.
25. Philosophus ait: qui indutus laceram cannabinam diploidem, cum indutis vulpinas et melinas pelles consistit, quin erubescat, is nonne Yeou est? Non laedens nec cupidus, ubinam adhibebitur quin bonus (1)? Tse lou toto tempore recitabat hoc (2); Confucius ait: ea virtus qui sufficiet ut bonus sis?
26. Philosophus ait: anno frigescente, tunc demum scitur pinum et cupressum serius flaccescere.
27. Philosophus ait: prudens non ambigit, perfectus non angitur, fortis non timet.
28. Philosophus ait: datur capacitas simul studendi sapientae, quin detur capacitas adeundi perfectionem; datur capacitas adeundi perfectionem, quin detur capacitas persistendi; datur capacitas persistendi, quin detur capacitas res trutinandi (3).
29. "Sylvestris cerasi flos fluctuans ille nutat! Qui non te cogitem? Domus at longe distat." Confucius ait: nondum rem cogitat scilicet: ecquid distantia negotii foret (4)?
PARS POSTERIOR.
1. Confucius in patrio vico simplex erat, et videbatur non posse loqui at ipse stans in majorum fano et regia aula, explicate loquebatur, quamquam cum reverentia.
2. In regia cum inferioribus toparchis loquens valde firmus erat, cum superioribus toparchis loquens affabili erat libertate. Principe praesente, anxie venerabundus erat, et cum gravi decoro (1).
3. Si princeps accersito mandabat hospites excipere, color mutari videbatur, pedesque erant veluti impediti. Obsalutans quibuscum stabat, sinistrabat dextrabatve manus, vestibus ante et retro composito modo: citato gradu introducebat, alas pandentis instar; hospite abeunte, non praetermittebat reddere rationem, dicens: hospes jam non vertit caput (2).
4. Ingrediebatur principis portam, inclinato corpore, ac si non caperetur; stans non tenebat medium portae, incedens non calcabat limen. Pertransiens regiam sedem, colore velut mutabatur, pedes velut haerebant, ejusque verba videbantur non sufficere. Elevans vestis limbum ascendebat aulam, inclinando corpus, retinebatque halitum quasi non respiraret. Egressus, cum descendisset uno gradu, remittebat vultus colorem, laetoque fiebat ore: ad extremum scalarum, gressum concitabat, alas pandentis instar, et repetens suam sedem adhuc venerabundus erat (3).
5. Tenens sceptrum inclinato erat corpore, quasi sustinendo impar, elevabat in salutantis modum, demittebat ad dantis instar; mutabat quasi praelians colorem, pedesque vix attollebat quasi haberet impedimentum. Offerens regia munera habebat comem vultum, privata autem praesentans laetabundus erat (1).
6. Sapiens noster non usurpabat violaceum colossinumque limbum; rubro et purpureo colore non utebatur pro ordinaris vestibus (2). Per calores, simplicem e puerariae fibris vestem solebat facere exteriorem, et superinducere illam (3). Nigra vestis agnina pelle subsuta erat, alba vestis hinnulei pelle, crocea vestis vulpina pelle; ordinarius rheno promissus erat, contracta dextera manica (4). Vulpis melisque spissioribus pellibus utebatur domi. Excepto luctus tempore, nihil quod omitteret zonae suspendere (5). Nisi esset sinuosus limus, utique suturis distinguebatur (6). Agnino rhenone nigroque pileo non utebatur ad lugubre officium. Nova luna omnino aulica veste utebatur ad principem salutandum.
7. In casto omnino utebatur nitida veste, ex tela: omnino usurpabat cubitorium vestimentum habens longitudinem corporis cum dimidio. Abstinendo omnino mutabat victum, domique certe mutabat sedem (1).
8. Oryzam non respuebat mundatam, minutalia non respuebat minutissima. Oryzam mucidam jamque vitiatam, piscem putrescentem et carnem corruptam, non comedebat; colore depravata non edebat, male olentia non edebat; vitiose praeparata non edebat, nondum matura non edebat. Concisa minus recte non edebat; non instructa suo embammate, non edebat. Carnes licet abundarent, non committebat ut excederent oryzae succum; at vinum carebat mensura, quin deveniret ad turbationem. Mercatum vinum, mercatam succidiam non edebat. Non abstinebat gingiberis esu. Hand nimius comedebat. Litato apud principem, nec per noctem servabat carnes; sacrificii carnes non excedebant tres dies; si enim excessissent tres dies, nemo comederet eas (2). Comedens non confabulabatur, cubans non loquebatur. Vel rudem dapem et oleraceum jusculum, omnino litabat, et certe cum reverentia (3).
9. Storea non recta, non sedebat.
10. Cum vici homines convivabantur, scipione utentibus egressis, tunc egrediebatur. Vicanis concivibus supplicationem habentibus, aulicis indutus stabat ad orientales scalas (4).
11. Mittens salutatum hominem in aliud regnum, iterato salutabat tumque deducebat missum. Lou toparcha K'ang tse dono misit pharmacum; facta prostratione recepit illud, dicens: ego K'ieou nondum cognosco, non audeo degustare.
12. Equili conflagrato, Confucius rediens ab aula ait: an laesit homines? quin peteret de equis.
13. Cum princeps donabat edulium, non omittebat componere stoream, priusque illud degustabat (1): si princeps donabat carnem crudam, non omittebat coquere eamque litare majoribus: si princeps donabat animal vivum, profecto alebat illud. Si assidens convivabatur cum principe, principe litante, ipse ante gustabat (2). Aegrotans, si princeps inviseret ipsum, orienti obvertebat caput, superaddebat aulicas vestes, eisque inducebat limbriatum cingulum (3). Regio jussu advocatus, non expectato curru ibat.
14. Amico defuncto, si non esset ad quem confugeretur, aiebat: in me sit funeris cura. Amicorum donis, etiamsi currus essent et equi, si non erant litatae carnes, non reddebat prostrationem.
15. Cubans non jacebat uti cadaver, domi non adducebat vultum. Videns lugubria indutum, licet familiaritate conjunctum, profecto mutabatur vultu videns pileatum aut coecum, licet privato loco, profecto adhibehat honorem. Ad lugubria indutum, super currus fulcrum se inclinabat ei, seque inclinabat portanti census tabulas (4). Si ei fieret opiparum convivium, profecto mutabat vultum et assurgebat. Ad repentinum tonitru, ventumque vehementem, profecto mutabatur vultu.
16. Conscendens currum, solebat recte stans tenere retinaculum. In medio currus, non retro aspiciebat, haud praeceps loquebatur, nihil suo digito monstrabat.
17. Ad aspectum statim evolat, volando circuit et postea sidit. Ait montano ponte illa phasiana, quam tempori! ut opportune! Tse lou converso ad eam, ter gracillans avolavit (1).
 |
© Claude Pavur 1997 - 2009 at Saint Louis University.
